Դասագրքերը քչություն են անում. աշակերտները սովորում են հեռախոսով լուսանկարված գրքի էջերից

Հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում դասագրքերի սակավություն կա: Աշակերտների ծնողներն ահազանգում են, որ խնդիրը կապված է ոչ թե մեկ, այլ ընդհուպ մինչեւ մի քանի առարկաների դասագրքերի հետ: Ասում են, որ որոշ գրքեր երբեմն չեն կարողանում գտնել նաեւ գրախանութներում ու գրավաճառների մոտ՝ իհարկե ընդգծելով, թե ինչու պետք է իրենք ստիպված լինեն թանկ վճարել դասագրքերի համար: Ուսուցիչն, ըստ նրանց, հանձնարարում է օրվա դասը ու հայտարարում՝ ինձ չի հետաքրքրում, սովորեք ինչով ուզում եք: Առկա խնդիրն ինչ-որ կերպ լուծելու համար ծնողները հեռախոսով լուսանկարում են այդ օրվա դասի էջերը եւ տեղադրում ընդհանուր խմբերում, ու երեխաներն այդկերպ են ուսումնասիրում առարկան՝ վնասելով տեսողությունը:

Դպրոցներում պատահականության սկզբունքով մեր հարցումները ցույց տվեցին, որ խնդիրը բավական տարածված է ու կրում է պարբերական բնույթ: Երեւանի N180 հիմնական դպրոցում դասագրքերի պակաս կա 8-րդ դասարանում, եւ դա վերաբերում է բնագիտական առարկաներին՝ ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն եւ աշխարհագրություն: Երկու հատ 8-րդ դասարաններից ամեն մեկում չի բավականացնում մոտ 10 անուն դասագիրք: Գրադարանավարուհի Նարինե Օհանյանը, պատճառաբանելով ստեղծված իրավիճակն ասաց, որ դրանք տպագրվում են յուրաքանչյուր 4-5 տարին մեկ անգամ՝ դպրոցի պատվերով՝ ըստ աշակերտների կանխատեսվող թվի: Դասագրքերը պահպանվում են դպրոցում, յուրաքանչյուր տարի՝ տրամադրվելով սովորողներին՝ մինչեւ այդ դասագրքերի շահագործման ժամկետը լրանալը: Վերը նշված չորս առարկաների դասագրքերը տպագրվել են 2014 թվականին: Այն ժամանակ 8-րդ դասարանցիների թիվը 44 էր: Նոր տպագրություն լինելու է հաջորդ տարի, այնինչ այսօրվա դրությամբ դպրոցում շուրջ 60 ութերորդցի կա:

Այլ դասագրքեր նույնպես այստեղ պակասել են, բայց դրանք լրացվել են հինգ տարբեր դպրոցներից: «Տարբեր դասարանների գրքեր բերել եմ՝ 6-րդ դասարանից սկսած: Զանգել ենք դասագրքերը համակարգող մասնագետին, որը տիրապետում է բոլոր դպրոցներում առկա պատկերին, ասել է, որ մյուս դպրոցներում նույնպես այդ չորս առարկաների դասագրքերը չկան»,- ասաց N180 դպրոցի գրադարանավարուհին: Որեւէ դպրոցից ժամանակավորապես վերցված գրքի դիմաց աշակերտներից գանձված գումարը փոխանցվում է տվյալ հաստատության հաշվեհամարին: Մեր զրուցակցի փոխանցմամբ, կանխատեսվում է, որ հաջորդ տարի էլ բավականաչափ չի լինի 7-րդ դասարանի բնագիտական եւ պատմական առարկաների դասագրքերը: Նրա խոսքով, դժվար է հնգամյակի համար ճշգրիտ պատկերացնել աշակերտների հնարավոր թիվը, որպեսզի մինչեւ նոր դասագրքերի տպագրությունը դրանք համապատասխանեն աշակերտների թվին:

Լեոյի անվան N65 ավագ դպրոցում նույնպես դասագրքերը ոչ այնքան են, որքան անհրաժեշտ է: Դրանք կիսով չափ պակաս են բոլոր երեք դասարաններում՝ 10-րդներում, 11-րդներում եւ 12-րդներում: Ի տարբերություն նախորդ դպրոցի, այստեղ խնդիրը կապված է հումանիտար առարկաների դասագրքերի հետ՝ հայոց լեզու, գրականություն, հայոց պատմություն, ինչպես նաեւ հասարակագիտություն: Վերջին անգամ այս դպրոցի պատվերով տվյալ դասագրքերը տպագրվել են 2014 թվականին: Առաջիկա տպագրությունը կլինի 2019-ին: Դարձյալ նախկինում փոքր թվով աշակերտներ են ունեցել, հիմա նրանց քանակն ավելի մեծ է: N65 դպրոցի գրադարանավարուհի Արփիկ Պետրոսյանն ասաց, որ պակասը լրացրել են 2009 թվականին հրատարակված դասագրքերով, որոնք, ըստ սահմանված կարգի, այլեւս չպետք է գործածվեին՝ դրա համար նախատեսված հնգամյա ժամկետը լրանալու պատճառով, բայց եւ մաշված չեն: Այդ գրքերի դիմաց, ըստ նրա, աշակերտներից գումար չի գանձվել, իսկ հին ու նոր դասագրքերը դասարանների միջեւ բաշխվել են հավասարության սկզբունքով՝ մեկում մի առարկայինը, մյուսում՝ մեկ այլ եւ այդպես շարունակ:

Դասագրքերի շրջանառու հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Գոռ Գասպարյանը նկատեց, որ դպրոցներում առաջացած խնդիրը դասագրքերի պատվերը ոչ ճիշտ պլանավորելու հետեւանք է ու կարծիք հայտնեց, որ դա անել իրականում հնարավոր է՝ նույնիսկ առաջիկա հինգ տարիների համար՝ հաշվի առնելով ցածր դասարաններում սովորողների քանակն ու փոփոխության դինամիկան:

«Հայաստանի Հանրապետությունում դասագրքերը բավարարում են, այլ խնդիր է, որ տվյալ դպրոցը կարող է չունենալ, մեկ այլ դպրոցից վերցնել՝ ժամանակավոր օգտագործման»,- ասաց նա: Բայց եթե դպրոցը չի կարողանում այնքան ճշգրիտ հաշվարկել իր կարիքը, որ ուրիշ դպրոցից վերցնելու անհրաժեշտություն չունենա, արդյո՞ք հնարավոր է, որ մեկը մյուսից դասագիրք վերցնելու արդյունքում բոլոր աշակերտներն ունենան բոլոր առարկաների դասագրքերը: «Ես ասում եմ, որ դա հնարավոր է, որովհետեւ մինչեւ հիմա դասագրքերի պլանավորումը հետեւյալ սկզբունքով է եղել. դպրոցը դասագրքերի պատվերը ներկայացրել է «մարզին», «մարզը» ամփոփել է, ներկայացրել է ԿԳՆ, ԿԳՆ-ն էլ ամփոփել է այդ ամբողջ պատվերը, որից հետո եղել է տպագրությունը: Այդ փուլերում բոլոր այդ հաշվարկները կատարվում են, որպեսզի հնարավորին չափով ճիշտ լինի: Դրա համար մեր հանրապետությունում չկա այդպիսի տեղ, որ գիրք չլինի»,- պատասխանեց նա:

N180 դպրոցին անհրաժեշտ 4 անուն դասագրքերն էլ, ըստ Գոռ Գասպարյանի, ինչ-որ տեղ կան: Բայց թե հատկապես որտեղ, նա դժվարացավ նշել: Մեր զրուցակիցը տեղեկացրեց, որ ընթացիկ ուսումնական տարվանից գործարկվել է ավտոմատացված կառավարման համակարգ, որի շնորհիվ հնարավորություն ունեն ուղիղ հետեւել նաեւ դպրոցներում աշակերտների քանակին եւ հարկ եղած դեպքում ուղղորդել դասագրքերի պատվերի հարցում, նաեւ հուշել, թե պակասող դասագրքերը որ դպրոցում են առկա: Գոռ Գասպարյանը վստահեցրեց, որ համակարգի շնորհիվ արդեն այս տարի հրատարակված դասագրքերի հետ կապված խնդիրներ չեն առաջացել եւ ամեն հաջորդ տարի դա կնվազի՝ նոր տպագրություններին զուգահեռ: