Ի՞նչ են քննարկելու Պուտինն ու Ալիեւը. Սոչիի հանդիպմանն ընդառաջ

Սեպտեմբերի 1-ին Սոչիում կհանդիպեն Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը եւ նրա ադրբեջանցի գործընկեր Իլհամ Ալիեւը: Օրակարգում, ըստ Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի բաժնի վարիչ Ֆուադ Ախունդովի, ներառված են տնտեսական համագործակցության ընդլայնման եւ ղարաբաղյան հակամարտության հարցերը:

Ախունդովի խոսքով՝ երկու նախագահները հետաքրքրված են գործարար շրջանակների համագործակցությամբ: Բացի այդ, ըստ Ախունդովի, Պուտինն ու Ալիեւը բավական հավակնոտ ծրագրեր ունեն՝ երկու երկրների միջեւ առեւտրաշրջանառությունը ներկայիս 3 միլիարդ դոլարից 10 միլիարդի հասցնելու: Անդրադառնալով արցախյան խնդրին՝ Ախունդովը նշել է, որ Ռուսաստանը ամենաշատ հնարավորությունները ունի հակամարտության կարգավորմանը նպաստելու գործում: Նախագահի աշխատակազմի բաժնի վարիչը, սակայն, շատ մակերեսային է ներկայացրել առաջիկա հանդիպման օրակարգը:  

Այն, որ հանդիպումն անցնելու է Սոչիում, ոչ թե Մոսկվայում, պրոտոկոլային առումով նվազեցնում է հանդիպման նշանակությունը: Մյուս կողմից այդ փաստն ընդլայնում է քննարկվելիք հարցերի ոլորտը՝ դուրս գալով զուտ միջպետական հարաբերությունների հարթությունից: Վերջին շրջանում Պուտինի եւ Ալիեւի անձնական մակարդակում բարեկամությունը շատ է շահարկվում ադրբեջանական լրատվամիջոցների կողմից:

Հանդիպման օրակարգում ամենածավալուն թեման, ամենայն հավանականությամբ, իրոք տնտեսական հարաբերություններն են լինելու: Ռուսական եւ ադրբեջանական տնտեսությունները շատ հատման կետեր ունեն, իսկ դրանցից ամենակարեւորը էներգետիկ ոլորտն է:

Այս ոլորտի կարեւորագույն հարցերից է TANAP գազատարը, որով մոտ ապագայում հնարավորություն կստեղծվի ռուսական եւ ադրբեջանական գազը մատակարարել Բալկանյան թերակղզի: TANAP-ին միանալու միտվածություն ունի նաեւ Թուրքմենստանը՝ Միջկասպյան գազատարի կառուցման միջոցով, սակայն, դրա համար անհրաժեշտ է մերձկասպյան բոլոր երկրների համաձայնությունը, քանի որ հարցն իր մեջ պարունակում է բնապահպանական մեծ տարր: Թեեւ Ռուսաստանն այժմ ավելի շատ կենտրոնացած է «Հյուսիսային հոսք - 2» գազատարի վրա՝ TANAP-ի հարցը, մեծ հավանականությամբ, եւս քննարկվելու է:

Ռուս-ադրբեջանական համագործակցության մեջ կարեւոր տեղ է զբաղեցնում նաեւ «Հյուսիս-հարավ» տրանսպորտային նախագիծը: Հաշվի առնելով անգամ դրա իրագործման ժամկետները՝ «Հյուսիս-հարավը» հավակնոտ ծրագիր է: Դրանով նախատեսվում է ցամաքային՝ երկաթուղային եւ ավտոմոբիլային որակյալ հաղորդակցություն հաստատել Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ՝ Ադրբեջանի տարածքով:

Հատկանշական է, որ հանդիպումը տեղի է ունենալու Մերկելի հետ երկու նախագահների հանդիպումներից հետո: Մերկելի հարավկովկասյան այցի նախօրեին Պուտինի այցը Բեռլին կարելի է բնութագրել որպես որոշակի «ձնհալ» ռուս-գերմանական եւ ռուս-եվրոպական հարաբերություններում: Մերկելի տարածաշրջանային այցը, որն, ըստ էության, տարածաշրջանում ազդեցությունն ուժեղացնելու միտվածության ազդակ էր, հավասարակշռեց ռուս-եվրոպական հարաբերությունների վերաբերյալ էյֆորիկ տրամադրությունները:

Ադրբեջանի՝ ՀԱՊԿ-ին անդամակցելու վերաբերյալ լուրերից եւ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության կտրուկ արձագանքից հետո, կարելի է ենթադրել, որ այդ թեման եւս կքննարկվի: Կողմերը, հավանաբար, ընդհանուր հայտարարի կգան ՀԱՊԿ-ում դիտորդի կարգավիճակի շուրջ, ինչը, իրականություն դառնալու պարագայում, որոշակի առումով հաջողություն կլինի Ադրբեջանի համար: Նրանց նպատակն, ի վերջո, Հայաստանի հետ նույն հարթակում ներկա գտնվելն է:

Ինչ վերաբերվում է արցախյան հակամարտությանը, ապա այն անշուշտ քննարկվելու է: Ավելին, երկու կողմերն էլ հանդես կգան խաղաղ լուծմանը նպաստելու պատրաստակամությամբ, իսկ Ռուսաստանը կվերահաստատի իր՝ որպես միջնորդի կարեւոր դերը: Բացի այդ, սեպտեմբերին՝ ՄԱԿ-ի 73-րդ Գլխավոր ասամբլեայի նստաշրջանի բացման աշխատանքների ընթացքում հնարավոր է հանդիպում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ներկայացուցիչների միջեւ, ուստի չարժե որեւէ կերպ փոխել ուժերի դասավորվածությունն այդ հանդիպմանն ընդառաջ:

Դատելով ադրբեջանական մամուլի վերջին շրջանի քարոզչության ուղղությունից կարելի է եզրակացնել, որ Ադրբեջանը, ի դեմս Ալիեւի, փորձելու է համոզել Պուտինին, որ վերջինս կորցրել է Հայաստանը որպես դաշնակից եւ առաջարկի սեփական ծառայությունները՝ հիմնվելով Թուրքիայի հետ Ռուսաստանի բարեկամական հարաբերությունների վրա: Այլ հարց է, որ Կրեմլում չեն կիսում Բաքվի կարծիքը «Հայաստանը կորցնելու» մասով:

Այդուհանդերձ չի բացառվում, որ հանդիպումից հետո Կրեմլը փորձի ցույց տալ, որ Հայաստանը միակ եւ վերջին տարբերակը չէ տարածաշրջանում ազդեցությունը պահպանելու համար: Դա տեղավորվում է հայ-ռուսական հարաբերությունների հետհեղափոխական շրջանի վերադասավորումների տրամաբանության մեջ. կողմերը փորձում են հարմարվել եւ լավագույնս դիրքավորվել նոր պայմաններում հարաբերությունները շարունակելու համար: