Ասուլիս. ոչ մի փոփոխություն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հուլիսի 22-ի համարում

Վարշավայում այս տարվա ապրիլին ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի ունեցած վերջին հանդիպումից  ի վեր Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցություններում ակնհայտորեն ինչ-որ փոփոխություն է տեղի ունեցել: Թե ինչպիսի փոփոխություն է տեղի ունեցել, արդյոք այն էական նշանակություն եւ ազդեցություն կունենա բանակցային գործընթացի շարունակության եւ  հարցի կարգավորման վրա, կամ ընդհանրապես փոփոխություն տեղի է ունեցել, թե ոչ,  այս պահին թերեւս ոչ ոք չի կարող ասել: Սակայն, որ ԵԱՀԿ  Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարություններում  եւ  պահվածքում  որոշակի փոփոխություն այնուամենայնիվ  նկատվում էր տարածաշրջան կատարած նրանց վերջին այցելության ժամանակ, կարծում ենք, միանշանակ է:

Սակայն մինչ հանրությունը կհասցներ մարսել համանախագահների  կողմից Երեւանում, Բաքվում եւ Ստեփանակերտում արված ամենատարբեր հայտարարությունները, կամ միգուցե դրանց ճշմարտացիությունն ու հիմնավորվածությունը վերլուծելու համար պարզապես կսպասեր՝ տեսնելու համար, թե ի վերջո ինչ է տեղի ունենալու  օգոստոսի 27-ին Կազանում Քոչարյան-Ալիեւ հանդիպման ժամանակ, երեկ  ՄԱԱ-ում լրագրողների հետ  հանդիպեց ԼՂՀ ԱԳ նախարար Արման  Մելիքյանը՝ ասելու համար, որ բանակցային գործընթացում ոչ մի փոփոխություն էլ տեղի չի ունեցել, ոչ մի նոր բան չկա: Միակ  բանը, որ այս ընթացքում փոխվել է ԼՂ հակամարտության բանակցություններում, ըստ Արման Մելիքյանի, այն է, որ կողմերը  որոշել են մի կողմ թողնել կոշտ դիրքորոշումները եւ իսկապես վերադառնալ բանակցությունների:

Պետք է նշել, սակայն, որ սա իսկապես  լուրջ փոփոխություն է, քանի որ  հայտնի է, որ վերջին մեկուկես-երկու տարվա ընթացքում բուն բանակցային գործընթացն իրականում ճահիճում էր, իսկ համանախագահների  բոլոր  ջանքերն ուղղված էին զուտ գործընթացը ինչ-որ  ձեւով փրկելուն եւ բանակցությունների իմիտացիան պահպանելուն: Եւ եթե հենվենք ԼՂՀ ԱԳ նախարարի այն հայտարարության վրա, որ բանակցություններում տեղի ունեցած միակ փոփոխությունն այն է, որ  կողմերը որոշել են վերսկսել բանակցային գործընթացը, ապա կարելի է  նաեւ հասկանալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների  վերջին  ոգեւորությունը: Ի տարբերություն համանախագահների, սակայն, այս կապակցությամբ ո՛չ  ԼՂՀ եւ ո՛չ էլ Հայաստանի պաշտոնյաների  մոտ ոգեւորություն չի նկատվում:

Իսկ Արման Մելիքյանը երեկ ոչ միայն ուրախ չէր նրա համար, որ բանակցությունները վերսկսվել են, այլեւ տպավորությունն այնպիսին էր, որ իր առաջ խնդիր ուներ  համանախագահների  թողած ոգեւորությունը սառեցնելու: Նա ասուլիսի ընթացքում բազմաթիվ անգամ «ամենայն պատասխանատվությամբ» կրկնեց, որ հակամարտության կարգավորման սկզբունքները դեռեւս ձեւավորված չեն, անդրադարձավ նրան, որ ոչ մի փաստաթղթի մասին էլ այս պահին խոսք չի գնում, եւ հատուկ հիշեցրեց, որ համանախագահներից մեկը հայտարարեց, որ հակամարտությունը կարող  է կարգավորվել ինչպես մեկ, այնպես էլ հարյուր տարվա ընթացքում: Այսպիսով ակնհայտ է, որ Ղարաբաղում  բանակցությունների վերսկսման մասին լուրը դժկամությամբ է ընդունվել:

Այս փաստը նշանակում է, որ նոր- նոր  վերսկսվող բանակցությունների հիմքը եւ հարցի կարգավորման դեռեւս չձեւավորված, սակայն բանակցությունների արդյունքում  ձեւավորվելու հավանականություն ունեցող  սկզբունքները ձեռնտու չեն Լեռնային Ղարաբաղին: Պետք է նկատել, որ Արման  Մելիքյանը երեկ նաեւ անուղղակիորեն  ակնարկեց այդ մասին: Այն հարցին, թե առաջիկայում բանակցություններին Լեռնային Ղարաբաղի մասնակցության հնարավորություն ԼՂՀ իշխանությունները տեսնում են, թե ոչ, ԼՂՀ ԱԳ նախարարը  պատասխանեց.

«Մենք այդ հնարավորությունը տեսնում ենք, բայց չենք բացառում, որ դա կարող է տեղի չունենալ: Բոլոր դեպքերում մեզ համար բանակցությունների սեղանին նստելն ինքնանպատակ չէ, մենք պետք է իսկապես տեսնենք, որ այդ բանակցությունները միտված են արդյունք ստանալու, եւ այդ բանակցությունների ընթացքում կհարգվեն բոլոր ներգրավված կողմերի շահերը»: Արման  Մելիքյանի այս պատասխանը ոչ այլ ինչ է, քան դժգոհություն ներկայիս  բանակցություններից: Սակայն բոլոր դժգոհություններով  հանդերձ ԼՂՀ ԱԳ նախարարը բոլորովին էլ չի կիսում ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի տեսակետը, թե բանակցությունների արդյունքում այն, ինչ կարող էր ստանալ հայկական կողմը 1998 թվականին, այլեւս հնարավոր չէ ետ  բերել: Երեկ, երբ Արման Մելիքյանից լրագրողները հետաքրքրվեցին, թե ինչու նա չի կիսում այդ տեսակետը,  թերեւս ակնկալելով համապատասխան  հիմնավորում լսել, ստացան ընդամենը հետեւյալ պատասխանը. «Դա իմ համոզմունքն է»: 

Հ.Գ. Արման Մելիքյանին երեկ նույնպես տրվեց ԼՂՀ-ի կարգավիճակի հանրաքվեի մասին հարցը` եթե հանրաքվեի տարբերակը մտնի հակամարտության կարգավորման սկզբունքների մեջ, ինչպիսի՞ն կլինի Լեռնային Ղարաբաղի արձագանքը, որին արտգործնախարարը հրաժարվեց պատասխանել: Սակայն  նա հաստատեց, որ  հանրաքվեի  հարցն այսօր քննարկվում է, եւ ինքը նման բան հայտարարած միակ պաշտոնյան է: 

Աննա Հակոբյան