Թուրքիան արձանագրություններից առաջ էլ, հետո էլ անտարբեր է Հայաստանի նկատմամբ․ թուրքագետ

Թուրքիայի եւ Հունաստանի հարաբերությունները բավական սրվել են վերջին ամիսներին։ Պատճառներից մեկն այն է, որ Թուրքիան Հունաստանին չի վերադարձնում այդ երկրի սահմանը պատահաբար հատած երկու հույն զինվորներին։ Գրեթե ամեն օր երկու երկրների ղեկավարները միմյանց զգուշացնում ու ռազմատենչ հայտարարություններ են անում։ Հույն զինվորականներն էլ կրակ էին բացել թուրքական զինված ուժերին պատկանող ուղղաթիռի ուղղությամբ։ Ինչպես փոխանցում է CNNTurk-ը՝ հղելով Ekatimer թերթին, ուղղաթիռը թռչել է Քարա կղզու վրայով, որը գտնվում է Քըզըլհիսար կղզու արեւմտյան ափին։ Այդ ժամանակ էլ հույն զինվորականները նախազգուշական կրակ են բացել թուրքական ուղղաթիռի ուղղությամբ։ Հունաստանի եւ Թուրքիայի պաշտպանության նախարարությունները դեռ չեն մեկնաբանել այս միջադեպը։ Օրերս էլ Հունաստանի պաշտպանության նախարարը Էրդողանին խելագար էր անվանել, իսկ Թուրքիայի վարչապետն ի պատասխան ասել, որ եթե Հունաստանը իր տեղում մնա, բան չեն ասի։ Հույն-թուրքական լարվածության ու մեր տարածաշրջանում ՝ հատկապես Հայաստանի վրա դրա հնարավոր հետեւանքների ազդեցության մասին «Հայկական ժամանակ»-ը զրուցել է թուրքագետ Անդրանիկ Իսպիրյանի հետ։

- Պարոն Իսպիրյան, վերջին ամսում բավական սրվել են Հունաստանի ու Թուրքիայի հարաբերությունները։ Հունաստանը 7000 զինվորական է տեղակայելու Էգեյան ծովի՝ թուրք-հունական սահմանին։ Ինչո՞վ է պայմանավորված հարաբերությունների նման սրումը։

- Թուրք-հունական լարվածությունը երկար պատմություն ունի։ Կարելի է ասել՝ Թուրքիայի Հանրապետությունից առաջ, դրանից հետո էլ։ Կղզիների շուրջ են լարվածության դեպքերն արձանագրվում։ Ինչ վերաբերում է վերջին զարգացումներին, ինչու այս աստիճան լարվեցին հարաբերությունները, պիկը Թուրքիայում ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձից հետո, ուղղաթիռով թուրք զինվորականների փախուստն էր Հունաստան եւ նրանց նկատմամբ հունական կողմի ջերմ ընդունելությունը։ Թուրքիան բավական ծանր տարավ այս հանգամանքը, ի դեմս Էրդողանի։ Այս համատեքստում Թուրքիան մի քանի անգամ պահանջեց զինվորականներին, սակայն հունական դատարանները մերժեցին։ Ընթացքում հույներից երկու զինվոր պատահաբար անցան սահմանը ընդամենը 10 մետր եւ Թուրքիան նրանց լրտեսության մեղադրանքով ձերբակալել եւ պահում է։ Եվ, բնականաբար այս երկու իրադարձությունների ֆոնին լարվածությունը մեծանում է։ Հիմնական առճակատումները տեղի են ունենում թուրք-հունական ծովային սահմանի միջեւ, որտեղ կան հունական եւ թուրքական կղզիներ, ջրային սահմանը հարաբերական է եւ մշտապես նավերը փորձում են մեկը մյուսի նկատմամբ առավելություն ունենալ։ Լարվածություն միշտ է եղել, իսկ վերջին շրջանում Հունաստանի վարչապետի հայտարարություններն ու թուրքական կողմի ազդեցիկ պատասխանները լարվածությունն ավելի են բարձրացնում։

- Այս լարվածությունը ռազմական գործողությունների պատճառ կարո՞ղ է դառնալ։

- Ինչ վերաբերվում է պատերազմին, իհարկե՝ ոչ։ Պատերազմի չի հանգեցնի։ Թե՛ Հունաստանը, թե՛ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամներ են։ Այս համատեքստում Թուրքիան ներկա իրավիճակում Հունաստանի դեմ պատերազմի չի գնա։ Նույնն էլ Հունաստանը, որը Թուրքիայի դեմ պատերազմելու որեւէ հիմնավոր պատճառ էլ չունի։

- Թուրքիայի վարչապետը հայտարարեց, որ Հունաստանը Թուրքիայի մի նահանգի չափ երկիր է, նույնիսկ Ստամբուլից փոքր։ Այս ծավալապաշտական քաղաքականությունը կարելի՞ է սպառնալիք դիտարկել Թուրքիայի բոլոր հարեւանների, այդ թվում՝ Հայաստանի նկատմամբ։ Սա ինչ-որ մեսի՞ջ է հարեւան երկրներին։

- Ներկայիս Թուրքիան Էրդողանի գլխավորությամբ միշտ էլ իր հարեւանների նկատմամբ սպառնալիք է ներկայացնում տեսականորեն, քանի որ Էրդողանի քաղաքականությունը անկանխատեսելի է։ Հայաստանի պարագայում զսպող գործոն կա։ Սակայն ամեն դեպքում Թուրքիայի նկատմամբ ունենալ հատուկ քաղաքականություն ազգային անվտանգության հայեցակարգի շրջանակներում պարտադիր է։

- Թուրքիան որեւէ ձեւով չարձագանքեց հայ-թուրքական հարաբերությունների չեղարկմանը՝ սա ինչի՞ մասին է խոսում, որ իրենք չափազանց անտարբե՞ր են, թե դեռ Հայաստանով զբաղվելու պատեհ պահը չի եկել։

- Թուրքիան հայ-թուրքական արձանագրությունները ստորագրելուց առաջ էլ, դրանից հետո էլ անտարբեր է եղել Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը։ Դա ընդամենը Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին մոտենալուն զուգահեռ իր վախերն էր արտահայտում եւ փորձում էր իմիտացիոն քայլերով միջազգային հանրությանը կանգնեցնել ցեղասպանության ճանաչման գործընթացից։ Երբ 100-րդ տարելիցն անցավ, վտանգն անցավ: Թուրքիան որեւէ մտադրություն չունի կարգավորելու հայ-թուրքական հարաբերությունները։

Հունաստանի պաշտպանության նախարարն այս լարվածության ֆոնին այցելել էր Հայաստան։ Առաջին օտարերկրյա նախարարն էր, որ այցելեց Եռաբլուր, սա ինչ-որ մեսի՞ջ էր՝ ուղղված Թուրքիային կամ Ադրբեջանին, թե՞ պարզապես բարեկամական ժեստ էր։

- Հունաստանն ու Հայաստանը ռազմավարական բարեկամներ են, ունեն նույն խնդիրները տարածաշրջանում, դարերի բարեկամական պատմություն, նույն թշնամին, հակառակորդը, շահերը։ Սա հատուկ քայլ չէր, զուտ բարեկամական քայլ էր։

- ԵՄ առաջնորդները կոչ արեցին, որ պետք է ազատ արձակել հույն զինծառայողներին։ Սրա ֆոնին Արեւմուտքի եւ Թուրքիայի հարաբերությունները լարվում են։ Թուրքիան գնում է դեպի Ռուսաստան։ Ռուս-թուրքական այս մերձեցումը որեւէ վտանգ կարո՞ղ է ունենալ Հայաստանի համար։

- Երբ ռուս-թուրքական հարաբերությունները լարվում են, բոլորն անհանգստանում են, որ Հայաստանի համար ինչ-որ վտանգ կա, երբ ռուս-թուրքական հարաբերությունները բարելավվում են, բոլորն անհանգիստ են։ Այդ դեպքում, ո՞րն է մեզ ձեռնտու։ Մեզ ընդամենը պետք է ճիշտ քաղաքականություն, որ մենք ոչ թե ազդվենք գործընթացներից, այլ կարողանանք հակազդել։ Ռուս-թուրքական բարեկամությունը ժամանակավոր շահերի վրա է հիմնված, այն ամեն պահի կարող է խարխլվել։

- Հունաստանը դիմել էր ՆԱՏՕ-ին՝ աջակցություն ստանալու համար, բայց վերջինս պասիվ է: Ինչո՞վ է պայմանավորված, որ Թուրքիայի դեմ կտրուկ քայլերի չեն դիմում։

- Նույն ռազմական հեղաշրջման փորձից հետո սկսվեցին Թուրքիայի լարված հարաբերությունները Եվրոպայի, Ամերիկայի հետ։ էրդողանը հույս ուներ, որ Թրամփի ընտրվելուց հետո կբարելավի հարաբերությունները, սակայն դա թվացյալ էր։ Լարվածությունը նույն կերպ շարունակվեց, նույնիսկ ամերիկյան դեսպանատան աշխատակիցների ձերբակալությունները Թուրքիայում, գերմանացի թղթակցի ձերբակալությունը, Եվրոպայում հայտնի դեպքերը, Հոլանդիայից Թուրքիայի սոցիալական ապահովության կին նախարարի վտարումը... այս ամենը տարավ դեպի լարվածություն եւ մտածել, որ ավելի կլարվի, մի քիչ տեղին չէ: Ուղղակի ՆԱՏՕ-ն, Եվրոպան փորձում են իրենց վերահսկողության տակ պահել Թուրքիային՝ չփորձելով ավելին անել, այսպես ասած «փաղաքշական» որոշ քայլեր են անում, որ պահեն Թուրքիային՝ թույլ չտալով ամբողջովին սեւեռվել դեպի Ռուսաստանը։

Իսկ Արեւմուտքին հաջողվու՞մ է Թուրքիային պահել վերահսկողության տակ։

- Ամբողջովին ՆԱՏՕ-ից կտրվելը Թուրքիայի համար մեծ վտանգ է ներկայացնում։

Էմմա Չոբանյան

Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի ապրիլի 12-ի համարում:

Տպել
3456 դիտում

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)