Բաստուրմա, ժելեած մորուքով փայտացած կերպար. դժգոհություններ՝ Նարեկացու արձանի շուրջ

Լուսանկարը՝ Միքայել Մինասյանի ֆեյսբուքյան էջից

Համացանցում մեծ քննարկման առարկա է դարձել երեկ Վատիկանի պարտեզում Ս․ Գրիգոր Նարեկացու բրոնզե արձանի բացումը: Արձանը կանգնեցվել է Վատիկանում ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Միքայել Մինասյանի, ռուսաստանաբնակ գործարար Արթուր Ջանիբեկյանի եւ Վատիկանում ՀՀ դեսպանության մշակույթի բաժնի պատասխանատու Վարդան Կարապետյանի աջակցությամբ:

Օգտատերերը իրենց դժգոհությունն են հայտնում արձանի վերաբերյալ՝ նշելով, որ Նարեկացին այդպիսի զառամյալ տարիքի չի հասել, հազիվ 50-55 տարի է ապրել, բայց, իհարկե, Երևանում դրված քանդակը գոնե «խոսում է» (ի խորոց սրտի), արտահայտիչ է, մինչդեռ Վատիկանինը փայտացած մի կերպար է, ձեռքերը կապված մարդ, ներքևի՝ իբրև սիմվոլիկ, բայց իրականում ավելորդ դետալներով: Նման գրառում կատարել է օգտատերերից Կարեն Մաթևոսյանը:

Շատերն ափսոսանքով նշում են, որ արձանը չափազանց անհաջող է ստացվել եւ որ աններդաշնակ գործ է, բացի դրանից նշում են, որ արձանի ներքևի հատվածը տոնածառ է հիշեցնում: Օգտատերերի մի մասն էլ Նարեկացու արձանը համեմատում է երկու կողմից գրքի վրա թեքված՝ պինգվին հիշեցնող քնած հրեշտակների հետ:

Ապա համեմատություններ են անցկացնում Երևանում եւ Վատիկանում տեղադրված արձանների միջեւ, երկուսն էլ ըստ էության քննադատելով: «Առաջին քանդակի մեջ կաթոլիկ շունչ կա, եթե չասեին Նարեկացին է, կարելի էր կարծել, թե Սեբաստացին է»,- կարծիք են հայտնում համացանցում, որոշները համեմատում են տարբեր արվեստի ներկայացուցիչների, գրողների, այդ թվում՝ Ֆրիկի հետ:

Առաջին լուսանկարում՝ Վատիկանում տեղադրված արձանը, երկրորդում՝ Երևանում տեղադրվածը

«Երկուսն էլ ծիծաղելի են՝ առաջինը սպորտային շղթայաճարմանդ համազգեստով ու ժելեած մորուքով, երկրորդը՝ փքված առագաստներ հիշեցնող թևքերով ու փեշերով: Խեղճ Նարեկացի, մի կարգին արձան չունեցավ»,-գրել է՝ օգտատերերից Վարդուհի Բադալյանը: Նշենք, որ Երևանում տեղադրված Նարեկացու արձանի հեղինակը քանդակագործ Սերժ Մեհրաբյանն է:

Նարեկացու արձանը տեսնելով՝ օգտատերերից Վահե Բեղոյանը հիշել է գրող Վահրամ Փափազյանի խոսքերը՝ մեջբերելով, որ արվեստի արհեստ կողմն անգամ նորմալ արված չէ: «Առաջինը՝ հերթական բաստուրման, երկրորդը՝ բացարձակ կապ չունի Նարեկացու հետ»,- գրել է մեկ այլ օգտատեր:

Բազմաթիվ քննադատություններից հետո, ժամեր անց՝ ֆեյսբուքյան իր էջում արձանի վերաբերյալ գրառում կատարեց Վատիկանում ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Միքայել Մինասյանը: 

Վերջինս ներկայացրեց Նարեկացու արձանը, գրելով, որ արձանի վրա պատկերված է աստվածային գիրքը՝ «Նարեկը»: Դիմացի մասում հրեշտակն ու նռնենին է, ետնամասում կտուցով խաղաղություն բերող աղավնին` Նարեկացու աղավնին: «Արձանը բացելն ու այն աշխարհին ներկայացնելն ինձ համար մեծ պատիվ եւ պատասխանատվություն էր:

Ես անկեղծորեն հավատում եմ, որ Նարեկացու արձանը կդառնա աշխարհի բոլոր քրիստոնյաների սիրելի հուշակոթողը»,- մասնավորապես գրել է Վատիկանում ՀՀ դեսպանը, հավելելով, որ երեկվա օրն իսկապես պատմական էր, զգացողություններն ու տպավորությունները՝ անմեկնելի: «Օրերն ու իրադարձությունները մոռացվելու հատկություն ունեն, մի օր չենք լինի և մենք՝ մեզ հետ տանելով մեր հիշողությունները, բայց Գրիգոր Նարեկացու՝ Վատիկանի այգիներում տեղադրված արձանը հավերժ կմնա սերունդներին»,-եզրափակել է Միքայել Մինասյանը:

Անտարբեր չմնաց եւ արձանի մասին իր մեկնաբանությունն արեց ժամանակակից գրող Արփի Ոսկանյանը: Նա ֆեյսբուքյան էջում գրել է, որ եթե նույնիսկ քանդակագործը կարողանա տեղափոխվել այդ ժամանակաշրջան, ընկալի ժամանակի ոգին ու ստեղծի իսկապես արժանահավատ, միս ու արյունից կերպար, ի՞նչ է տալու դա մեզ ու մեր ժամանակին։ «Չէ՞ որ անցյալի ստեղծագործությունները, ինչպես եւ անցյալի դեպքերը, արժեւորվում են դրանց ակտուալացմամբ ու նորօրյա մեկնաբանությամբ»,- գրել է նա, ապա հավելել. «Նարեկացու գործին տրվե՞լ է նման մեկնաբանություն, փորձ արվե՞լ է այդ կերպ վերարժեւորելու նրան՝ հետխորհրդային իրականության մեջ։ Եթե սա չի արվել կամ չի արվել հավուր պատշաճի, ինչպե՞ս է հնարավոր էդ կերպարը մարմնավորել կերպարվեստում, ո՞րն է դրա իմաստը՝ ճանաչողական նշանակությունից զատ։ Ըստ իս խնդիրը դա է»,-մեկնաբանել է Արփի Ոսկանյանը։

Վատիկանում Գրիգոր Նարեկացու արձանի հեղինակն է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ, քանդակագործ Դավիթ Երևանցին, իսկ ճարտարապետը՝ Միքայել Հասրաթյանը:

Աղունիկ Հովհաննիսյան