Բազմակենտրոն աշխարհի հայկական տեսլականը. Վիգեն Սարգսյանի ուշագրավ ելույթը Մոսկվայում

Լուսանկարում՝ Վիգեն Սարգսյանը ելույթ է ունենում Միջազգային անվտանգության հարցերով VII համաժողովին.

Մոսկվայում ընթանում է Միջազգային անվտանգության հարցերով VII համաժողովը: Դրա ընթացքում ապրիլի 4-ին ելույթ ունեցավ ՀՀ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը:

Նախարարի ելույթը աչքի ընկավ իր ակադեմիականությամբ: Նա խոսեց նոր՝ բազմակենտրոն աշխարհի, ինչպես նաեւ Հայաստանի՝ որպես բազմակենտրոն աշխարհի ընձեռած լայն հնարավորությունների օգտագործման օրինակի մասին: Այդ համատեքստում, նախարարը, զարգացնելով Մյունխենյան համաժողովի ընթացքում Սերժ Սարգսյանի միտքը, նշեց, որ Հայաստանը կառուցում է իր քաղաքականությունը ոչ թե տարածաշրջանային եւ գլոբալ դերակատարների դիմակայության մանիպուլյացիաների գոտում, այլ նրանց շահերի հատման կետում: Վիգեն Սարգսյանը անդրադարձավ նաեւ Մյունխենում հնչած Հայաստանի՝ որպես փոխգործողության իր ձեւաչափերը առավել արդյունավետ համադրող երկրի օրինակին:

Օրինակն ավելի ակներեւ դարձնելու համար նա շեշտադրեց ՀԱՊԿ հիմնադիր անդամ Հայաստանի ակտիվ փոխգործակցությունը Հյուսիսատլանտյան դաշինքի հետ: Նա, բնականաբար, չէր կարող շրջանցել նաեւ ԵԱՏՄ անդամ հանդիսացող Հայաստանի Հանրապետության՝ Եվրոպական Միության հետ համապարփակ եւ ընդլայնված փոխգործողության համաձայնագրի ստորագրումը: Սարգսյանի կարծիքով, բազմակենտրոնության տրամաբանությունից են բխում նաեւ Չինաստանի, Հնդկաստանի, Իրանի, արաբական եւ լատինաամերիկյան պետությունների հետ առկա ամենաբարեկամական հարաբերությունները:

Իր խոսքում նա մանրամասն անդրադարձավ նիստի թեմային, որը կրում էր «Գլոբալ անվտանգությունը բազմակենտրոն աշխարհում» խորագիրը, եւ բառ առ բառ վերլուծեց այն՝ շեշտը դնելով «բազմաբեւեռից» «բազմակենտրոնի» վերածված եզրույթի վրա:

«Վերափոխման է ենթարկվում նաեւ «աշխարհի բազմակենտրոնություն» հասկացությունը: Ի դեպ, սա ակնհայտ է արդեն իսկ նրանով, որ այս բառով փոխարինվել է նման ֆորումների համար շատ ավելի սովորական դարձած «աշխարհի բազմաբեւեռություն» հասկացությունը: Կարծում եմ սա պատահական չէ, քանզի բազմաբեւեռությունն ինքնին ենթադրում է հակընդդեմություն, քանի որ բեւեռները, ըստ սահմանման, հակընդդեմ են»,- ասաց Սարգսյանը:

«Բազմաբեւեռություն» հասկացությունը նախարարը ալոգիզմ որակեց, քանի որ «այն «երկբեւեռ» աշխարհի հայեցակարգի մտացածին ձեւափոխումն է»:

«Բազմակենտրոնությունը բազմաբեւեռությունից տարբերվում է ինչպես երկուսից ավելի ազդեցության կենտրոնների առկայությամբ, այնպես էլ «առանցքի» հայեցակարգի փոխարինմամբ ակներեւ ցանցային կառուցվածքով», - նշեց Սարգսյանը:

Սարգսյանը հիշեց նաեւ Ֆրենսիս Ֆուկույամայի «Պատմության ավարտը» հոդվածը, որտեղ ազդարարվում էր գաղափարական դիմակայության ավարտը՝ նշելով, որ «նորագույն համաշխարհային պատմության օրակարգը շատ ավելի ընդարձակ է, քան Արեւմուտքի եւ Արեւելքի գաղափարական հակամարտությունը»:

Սարգսյանի մտքերը միանշանակ տրամաբանական են եւ իրականությանը համապատասխանող՝ գիտական առումով: Սակայն այստեղ կա քաղաքական ենթատեքստ հենց Արեւմուտք-Արեւելք գաղափարական հակամարտության համատեքստում եւ այն վերաբերվում է «բազմաբեւեռություն» (multipolarity) եւ «բազմակենտրոնություն» (полицентризм) եզրույթներին: Բանն այն է, որ «բազմաբեւեռություն» տերմինը ծնվել է Արեւմուտքում եւ ունի «արեւելյան» (ռուսական) աշխարհում տարածված համարժեքը՝ «բազմակենտրոնություն»: Միջազգային անվտանգության մոսկովյան համաժողովի հարթակից «բազմաբեւեռություն» եզրույթն ալոգիզմ որակելը փոքր-ինչ հակասության մեջ է մտնում Ֆուկույամայի՝ գաղափարական դիմակայության ավարտի տեսության հետ այն առումով, որ դիմակայությունը՝ առնվազն գիտության եւ առանձին եզրույթների մակարդակում շարունակվում է:
Սարգսյանը, ի հակադրումն այն մտավախությանը, որ բազմակենտրոն աշխարհակերտվածքը ամենադժվարինը կլինի տեսակարար փոքր կշռով (բնակչությամբ, տարածքով, ռեսուրսներով) երկրների համար, հայտարարեց, որ նման աշխարհակարգը աճի եւ դինամիկ զարգացման լայն հնարավորություններ է բացում ոչ միայն խոշոր, այլեւ շատ ավելի համեստ խաղացողների համար:

Հիմնավորելով իր խոսքը՝ նա երեք հիմնական փաստարկ բերեց, նախ նշելով, որ «բազմակենտրոնությունը» կտրուկ կրճատում է զրոյական արդյունքով խաղի հեռանկարները: Լրացնելով նախարարի ասածը՝ հարկ է նշել, որ ոչ միայն կրճատում է, այլեւ իսպառ բացառում, քանի որ զրոյական արդյունքով խաղը ենթադրում է մասնակից երկու կողմ, իսկ բազմակենտրոն աշխարհում այդ կողմերը ավելի շատ են:

Բացի այդ, Սարգսյանը նշեց, որ բազմակենտրոն գործարքների ցանցերից մեկում սերտ փոխգործակցությունը չի բացառում նույնպիսի սերտ համագործակցությունը մեկ այլ ցանցում: Սա ակնհայտ հղում էր «եւ՛, եւ՛»-ի քաղաքականությանը:

Վերջում Սարգսյանը նշեց, որ «բազմակենտրոնությունը» գործընթացը չի դարձնում նպատակի պատանդ:

«Այսօր, պետական, տարածաշրջանային եւ գլոբալ անվտանգության նկատմամբ ծառացած սպառնալիքների արմատականացման պայմաններում, «ինչն է կարելի, ինչը՝ ոչ», «կարող եմ եւ չեմ կարող» հասկացությունների ամբողջական նենգափոխման պայմաններում, պարզամտություն կլինի հույս դնել անցած դարի սկզբին ձեւավորված մեխանիզմների եւ համաշխարհային իրավակարգի համարժեքության վրա», - եզրափակեց իր ելույթը նախարարը:

Բազմակենտրոն աշխարհի հայկական տեսլականը Մոսկվայում ընթացող Միջազգային անվտանգության հարցերով VII համաժողովին ներկայացվեց շատ փաստարկված եւ հիմնավոր կերպով: Սակայն այլ կենտրոնները, ի դեմս ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Չինաստանի կամ Եվրոպական միության, ունեն սեփական տեսլականները, որոնք ավելի մոտեցված են ռեալպոլիտիկին եւ որպես հետեւանք նույնքան լիբերալ չեն, որքան Սարգսյանի ներկայացրածը: Ցավոք, հաշվի առնելով այդ կենտրոնների համառությունը եւ ռեսուրսային գերազանցությունը, հայեցակարգի հայկական տեսլականը չի հավակնում գերակշռող դառնալ գոնե մեր կենտրոնում:

Վլադիմիր Մարտիրոսյան

Նյութը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի ապրիլի 6-ի համարում:

Տպել
2616 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում