Նախիջեւանից եկող վտանգը. պատերազմ՝ երկու ճակատով

Վերջին շրջանում շատ է խոսվում Նախիջեւանից հնարավոր ռազմական հարվածի մասին: Բազմիցս նշվել է այդ վտանգի եւ հակազդող գործողություններ ձեռնարկելու անհրաժեշտության մասին: Սակայն մի կողմ թողնելով հարցի զուտ ռազմական բաղադրիչը, կենտրոնանաք նախիջեւանյան խնդրի նաեւ քաղաքական մասի վրա եւ փորձենք ավելի լայն՝ տարածաշրջանային մակարդակով դիտարկել այն:

Օրերս հրապարակված հոդվածում արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանը անդրադարձել է տարածաշրջանի անվտանգության հարցին եւ դրանում Նախիջեւանի դերին: Հոդվածում նա նշել է, որ տարածաշրջանի կայունության համար իրական վտանգ են ներկայացնում նեոօսմանիզմի եւ պանթյուրքիզմի տեսության վրա զարգացող Թուրքիայի արդի արտաքին քաղաքականությունը եւ Ադրբեջանի ծավալապաշտական նկրտումները:

Ընդհանուր առմամբ՝ Թուրքիայի ծավալապաշտական քաղաքականությունը բխում է դեռեւս 2002 թ. իշխանության եկած «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցության նեոօսմանիզմի գաղափարախոսությունից: Իշխող կուսակցությունը չի էլ թաքցնում, որ ձգտում է վերականգնել ազդեցությունը նախկին Օսմանյան կայսրության տարածքում:

Իր հոդվածում Նավասարդյանն անդրադարձել է նաեւ 2010 թվականին Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի միջեւ ստորագրված «Ռազմավարական գործընկերության փոխօգնության» մասին պայմանագրին, որով ենթադրվում է, որ «երրորդ երկրի կողմից Թուրքիայի կամ Ադրբեջանի դեմ հարձակման դեպքում կողմերը կիրականացնեն միասնական անվտանգության միջոցառումներ եւ պաշտպանություն»։

Նավասարդյանը նշել է նաեւ, որ Նախիջեւանում տեղակայված ադրբեջանական ռազմական ստորաբաժանումների եւ նրանց գերազանցող թուրքական 3-րդ բանակային կորպուսի հաշվարկները հիմնված են Հայաստանի հետ հնարավոր ռազմական բախման դեպքում մեր ԶՈՒ-ին երկու ճակատով պատերազմ պարտադրելու տրամաբանության վրա, ինչը թույլ կտա ճնշման տակ պահել հիմնական ճակատի թիկունքը։

Ստացվում է, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը Նախիջեւանի ուղղությամբ իր մեջ ոչ միայն տարածաշրջանային, այլեւ ավելի լայն մասշտաբի լուրջ վտանգ է պարունակում: Ըստ Նավասարդյանի, թուրք-ադրբեջանական ագրեսիվ քաղաքականությունը Նախիջեւանի ուղղությամբ «միտում ունի տարածվելու տարբեր ուղղություններով` Մեծ Մերձավոր Արեւելք, Սաուդյան Արաբիա, Կարմիր ծով, Կովկաս, Ռուսաստանի մուսուլմանաբնակ շրջաններ, Միջին Ասիա, ընդհուպ մինչեւ չինական Ույղուրիա»։

Իր հոդվածում նա գրել է, որ Նախիջեւանում տեղի ունեցող զարգացումները սպառնալիք են նաեւ Իրանի համար: Նավասարդյանը մտավախություն է հայտնել, որ ապագա քրդական պետության հնարավոր կայացման պարագայում Նախիջեւանը կհայտնվի Իրանական Քրդստանի կազմում, ուստի չի բացառվում, որ դեպքերի նման զարգացման պարագայում Իրանը կփորձի հսկողություն սահմանել Նախիջեւանի վրա:

Ըստ Նավասարդյանի, Նախիջեւանում թուրք-ադրբեջանական միլիտարիստական քաղաքականության դինամիկան բացահայտելու համար հայկական դիվանագիտությունը պետք շուտափույթ կերպով համակարգված միջոցառումներ իրագործի, քանի որ առկա է մերձավորարեւելյան եւս մեկ «ցունամիի» առաջացման վտանգ։

Մի կողմից արտակարգ եւ լիազոր դեսպանի այս մտքերը կարծես դավադրության տեսությունից լինեն: Սիրիայի ճգնաժամի շուրջ ռուս-թուրք-պարսկական մերձեցման, թուրք-պարսկական տարբեր տեսակի բազմակողմ եւ թուրք-ռուսական երկկողմանի հարաբերությունների ջերմացման ֆոնին գրեթե անհնար է թվում Նավասարդյանի ներկայացրած սցենարը: Բացի այդ, Իրանը եւ Ռուսաստանը միանշանակ գիտակցում են պանթյուրքիզմից բխող վտանգները իրենց տարածքային ամբողջականության եւ ներքին կայունության համար, ուստի դժվար թե թույլ տան Թուրքիային ի կատար ածել նեոօսմանիզմի քաղաքականությունը, համենայն դեպս արեւելյան ուղղությամբ:

Բացի դրանից, մեր իրականությունում բարդ է պատկերացնել նման ծավալի ռազմական ինտերվենցիա առանց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մանդատի կամ երկրի հրավերի:

Մյուս կողմից, սակայն, Թուրքիայի այսօրվա «ընկերները»՝ Ռուսաստանը եւ Իրանը՝ ՆԱՏՕ-ի ամենահավանական թշնամիներից են, իսկ Իսրայելը, որի հետ հարաբերությունները շուրջ տասը տարի է վատթարանում են եւ որի վարչապետի հետ Էրդողանը պարբերաբար լեզվակռվի մեջ է մտնում, ԱՄՆ-ի ամենամոտ դաշնակիցն է:

Բացի այդ, միջազգային իրավունքի կամ երկկողմանի պայմանավորվածությունների անխափան ու պարտաճանաչ կատարումը երբեք չի եղել Թուրքիայի ամենաուժեղ կողմը: Ի վերջո, Թուրքիան չուներ ո՛չ ՄԱԿ-ի ԱԽ մանդատ, ո՛չ էլ Կիպրոսից հրավեր, երբ 1974 թ., ըստ էության, բռնակցեց Կիպրոսի հյուսիսը: Մանդատ ու հրավեր չկար նաեւ այս տարվա մարտին՝ Աֆրինը գրավելիս:

Հոդվածը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի ապրիլի 5-ի համարում:

Տպել
7402 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում