Կանխման միջոցները բավարար արդյունավետ չեն․ անչափահաս հանցագործները Շիրակում եւ Լոռիում

Շիրակի եւ Լոռու մարզի դատախազություններում ուսումնասիրվել է 2017թ. նշված մարզերում անչափահասների կողմից կամ նրանց մասնակցությամբ հանցագործությունների ընդհանուր իրավիճակը: Այս մասին հայտնում են գլխավոր դատախազության մամուլի ծառայությունից։

ՀՀ Լոռու մարզում 2017թ. արձանագրվել է 19 անչափահասի կողմից կատարված թվով 25 հանցա­գոր­ծության դեպք՝ 2016 թվականի նույն ժամանակահատվածում՝ 23 անչափահասի կողմից կատարված 26 դեպքի դիմաց: Իսկ ՀՀ Շիրակի մարզում անցած տարի արձանագրվել է 34 անչափահասի կողմից կատարված 35 հանցագործության դեպք` նախորդ տարվա՝ 29 անչափահասի կողմից կատարված 26 հանցագործության դեպքերի համեմատ:

Այս իրողությունը հիմք է տվել փաստելու, որ պատկան մարմինների կողմից անչափահասների շրջանում  հանցագործությունների նախականխման եւ կանխման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցները բավարար չափով արդյունավետ չեն:

Վիճակագրական տվյալները համադրելով՝ անչափահասների կողմից կատարված հանցագործությունների դեպքերով քննված գործերով ձեռք բերված փաստական տվյալների, որպես ապացույց հանդիսացող՝ հանցագործությունը ծնող պատճառների եւ պայմանների հետ՝ պարզվել է, որ այս մարզերում պատշաճ կերպով չի ապահովվել կյանքի դժվարին իրավիճակում գտնվող երեխաների իրավունքների պաշտպանությունը: Նաեւ չեն ձեռնարկվել արդյունավետ քայլեր՝ վերջինների կողմից նման իրավիճակներում հայտնվելը կանխարգելելու ուղղությամբ: Բացի դրանից,  չեն իրականացվել հակասոցիալական վարք դրսեւորած եւ իրավախախտ անչափահասների համար այլընտրանքային (վերականգնողական) արդարադատության գործուն ծրագրեր:

Որպես նշված խնդիրների լուծման մեխանիզմներ՝ մասնավորապես Շիրակի մարզի դատախազության կողմից կարեւորվել են հակասոցիալական վարք դրսեւորած անչափահասների համար վերականգնողական ծառայությունների ստեղծումը, վերականգնողական կենտրոնների զարգացումն ու ցանցի ընդլայնումը: Անհրաժեշտ է համարվել անչափահասների շրջանում հանցավոր վարքագծի հետեւանքների վերաբերյալ հեռուստատեսությամբ եւ այլ ԶԼՄ-ներով իրազեկության բարձրացումը, հնարավորության դեպքում ողջամիտ միջոցներով քրեական բովանդակությամբ հեռուստասերիալներին անչափահասների հասանելիությունը սահմանափակելու որոշակի մեխանիզմների ստեղծումը, իրավախախտ անչափահասների հատուկ ստեղծագործական կենտրոնների գործունեությանն աջակցելը, ազատությունից չզրկված իրավախախտ անչափահասների համար համապատասխան ուսուցման կազմակերպումը:

Կատարված ուսումնասիրությունները վկայել են, որ անչափահասների հանցավորության կանխարգելման համատեքստում ցածր մակարդակի վրա է դպրոցական հաստատությունների, համայնքապետարանների եւ մարզպետարանի, իրավապահ մարմինների միջեւ համագործակցության մակարդակը:

Հաշվի առնելով այս ամենը եւ նկատի ունենալով, որ մարզպետարանների աշխատակազմերի ընտանիքի, կանանց եւ երեխաների իրավունքների պաշտպանության բաժիններն առաջնային գործառույթային դերակատարություն ունեն անչափահասների հանցավորության նախականխման եւ կանխման գործում՝ ՀՀ Շիրակի մարզի դատախազ Կարեն Գաբրիելյանը եւ ՀՀ Լոռու մարզի դատախազ Արսեն Մարտիրոսյանը նախորդ ամսվա ընթացքում իրենց լիազորությունների շրջանակում դիմել են համապատասխանաբար Շիրակի մարզպետ Արթուր Խաչատրյանին եւ Լոռու մարզպետ Արթուր Նալբանդյանին: Մարզերի դատախազներն անհրաժեշտ են համարել անչափահասների շրջանում հանցագործությունների նախականխմանն ուղղված խնդիրների պատշաճ իրականացումն ապահովելու, այդ կապակցությամբ պետական եւ տեղական մարմինների համագործակցության մակարդակը բարձրացնելու ուղղությամբ համապատասխան միջոցների ձեռնարկումը:

Դատախազների կողմից բարձրացված հիմնախնդիրները քննարկելու նպատակով մարզերի դատախազությունների, ոստիկանության, պետական, տեղական եւ հասարակական շահագրգիռ մարմինների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ մարզպետարաններում կազմակերպվել են ընդլայնված կազմով հանդիպումներ: Դրանց ընթացքում վեր են հանվել անչափահասների շրջանում հանցագործությունների եւ այլ իրավախախտումների կատարման պատճառները: Կոնկրետ օրինակներով մատնանշվել են հանցագործությանը նպաստող հանգամանքները եւ դրանց հետ կապված իրավասու կառույցների կողմից թույլ տրված բացթողումները։ Որոշվել է առաջիկայում հաճախակի կազմակերպել նման հանդիպումներ՝ տեղեկատվության փոխանակման եւ տեսադաշտում հայտնված դեպքերի  քննարկման նպատակով:

Լոռու մարզպետարանում կայացած քննարկման արդյունքում որոշվել է նաեւ մարզպետարանի ենթակայությամբ գործող իրավասու կառույցի աշխատակիցների կողմից առանձին-առանձին ուսումնասիրել թիրախային համարվող այն անչափահասներին վերաբերող գործերը, ում մասին շահագրգիռ կառույցների կողմից ստացել են համապատասխան իրազեկումներ։

Որոշվել է նաեւ ուսումնական հաստատության իրավասու անձանց միջոցով պարբերաբար տեղեկատվություն ստանալ ուսումնական հաստատություն չհաճախող կամ դասերից անհարգելի պատճառով բացակայող աշակերտների վերաբերյալ, սոցիալական ծառայության աշխատակիցների միջոցով կատարել տնային այցելություններ՝ պարզելու դպրոց չհաճախելու պատճառները, ընտանիքի նյութական դրությունը, ընտանիքի անդամների միջեւ առկա հարաբերությունները, ընտանիքում երեխայի վարքը, կապերը, շրջապատը, հետաքրքրությունների շրջանակը։

Շիրակի մարզպետարանում կայացած հանդիպման արդյունքներով որոշվել է համատեղ մշակել եւ իրականացնել հակասոցիալական վարք դրսեւորած  եւ իրավախախտ անչափահասների անհատական-վերականգնողական նպատակային ծրագրեր, հանցավոր  վարքագծի հետեւանքների վերաբերյալ իրազեկվածության բարձրացման նպատակով պարբերաբար հանդիպում-քննարկումներ կազմակերպել գիշերօթիկ եւ ցերեկային խնամք իրականացնող կենտրոններում խնամվող երեխաների եւ նրանց ծնողների հետ: