«Գոդոյին սպասելիս». վերադա՞րձ, թե ընդամենը կրուիզներ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի նոյեմբերի 23-ի համարում

Հայաստանի առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի՝ մեծ  քաղաքականություն վերադարձի շուրջ խոսակցությունները, որ գրեթե մարել էին 2003-ի նախագահական ընտրություններից հետո, սկսել են ակտիվանալ։ Նմանօրինակ խոսակցությունների հերթական ակտիվացման պատճառն առաջին նախագահի Ֆրանսիա ու ԱՄՆ կատարած այցերն էին ու այդ այցերի շրջանակներում տեղի ունեցած հանդիպումները։ Ի դեպ, քաղաքական եւ հասարակական  շրջանակների համար հետաքրքիր էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ ԱՄՆ  նախագահ Ջորջ Բուշի հանդիպումը՝ հատկապես այն կոնտեքստում, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ԱՄՆ նախագահին հանդիպել է ընդամենը մեկ անգամ՝ Քի-Վեսթից հետո, այն էլ՝ Հեյդար Ալիեւի հետ միասին։

Ինչեւէ,  ի՞նչ կարող է նշանակել արեւմուտքի հետաքրքրության ակտիվացումը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նկատմամբ, ու արդյո՞ք Ֆրանսիա եւ ԱՄՆ առաջին նախագահի կատարած վերջին այցերը նրա՝ մեծ քաղաքականություն  վերադարձի սկիզբ են։ Թե՞ այդ այցերը կրել են ընդամենը քաղաքավարական հանդիպումների բնույթ։ Այս հարցերի շուրջ հայաստանյան քաղաքական շրջանակներում կարծիքներն իրարից տրամագծորեն տարբերվում են։ Ոմանք, ինչպես օրինակ՝ ՀԴԿ նախագահ Արամ Գ.  Սարգսյանը, ոչ մի արտառոց եւ հեռուն գնացող ենթադրություն չեն ուզում անել նախկին նախագահ Քլինթոնի հրավերով Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ԱՄՆ կատարած այցից:

«Որ այսօր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի անձի  նկատմամբ հետաքրքրության որոշակի ակտիվություն է նկատվում, պետք չէ այդ ամենը ավելի խորհրդավոր դարձնել։ ԱՄՆ կատարած նրա այցը պայմանավորված էր նախկին նախագահների ակումբի հրավերով, ու քանի որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ընկալվում է որպես հստակ արեւմտամետ արժեքների կրող, բնական է, որ նա պետք է լիներ հրավիրյալների ցանկում։ Ինչ վերաբերում է այդ հանդիպումների ազդեցությանը Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումների վրա, ինչը այսօր փորձ է արվում ներկայացնել, ես կարծում եմ, որ նման ազդեցություն լինել չի կարող։ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի  վերադարձի հասարակական պահանջ գոյություն չունի»,- ասում է ՀԴԿ նախագահը։

Արամ Գասպարիչի կարծիքին համամիտ չէ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանը։ Նա չի կարծում, որ առաջին նախագահի Ֆրանսիա եւ ԱՄՆ կատարած այցերն ընդամենը գրադարանի բացմանը մասնակցելու հրավերներ էին եւ որեւէ քաղաքական ենթատեքստ չունեին։ Ավելին, ըստ Գ.Սահակյանի, արեւմուտքի հետաքրքրությունն առաջին նախագահի անձի նկատմամբ՝ կապված է հայաստանյան քաղաքական դաշտի որոշակի ամայության հետ։ Ըստ Գ.Սահակյանի՝ արեւմուտքը փորձում է ՀՀ-ում գտնել իր համար ընդունելի նախագահի հաջորդ թեկնածուին, որը չի բացառվում, որ լինի Տեր-Պետրոսյանը:

«Միտումները, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի նկատմամբ արեւմուտքը որոշակի խնդիրներ է ձեւավորում, կարծում եմ, կապված է նրա հետ, որ ՀՀ քաղաքական դաշտը որոշակիորեն ամայի է մնացել, եւ գերտերությունները որոշակի ծրագրեր են մտմտում՝ հաջորդ նախագահական ընտրություններում իրենց համար ընդունելի նախագահի թեկնածու փնտրելով։ Եւ, ըստ իս, արդեն 2006-ի սկզբներին պարզ կլինեն հաջորդ նախագահական ընտրությունների հիմնական թեկնածուները։ Ըստ ամենայնի, արեւմուտքն իր համար ընդունելի է համարում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի թեկնածությունը, եւ նրա վերջին այցերը հենց այդ կոնտեքստում էլ պետք է դիտարկել»,- ասում է Գ.Սահակյանը։

Ինչ վերաբերում է նաեւ հասարակական շրջանակներում առաջին նախագահի անձի շուրջ սկիզբ առած որոշակի ակտիվությանը, ապա ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարը դա եւս պայմանավորում է նրանով, որ քաղաքական ներկա ու մասնավորապես՝ ընդդիմության դաշտում այլեւս չկան այնպիսի գործիչներ, որոնք ժողովրդի համար միանշանակ ընկալելի նախագահի թեկնածուներ լինեն, ուստի եւ՝ հասարակության որոշակի շերտերում կրկին ակտիվացել են առաջին նախագահի վերադարձի անհրաժեշտության մասին խոսակցությունները:

«Սակայն առաջին  նախագահը բավականին խոհեմ է քաղաքականության մեջ, ու մինչեւ կոնկրետ իր կողմից որեւէ մեկնաբանություն չլինի, մենք հստակ եզրակացություններ անել չենք կարող։ Համենայնդեպս, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին ներկայացնող կուսակցությունը՝ ՀՀՇ-ն, ինքն է խոստովանում, որ նրա վերադարձի հասարակական պահանջ իրենք չեն տեսնում»,- ասում է Գ.Սահակյանը։  «Արդարություն» դաշինքի անդամ, պատգամավոր Ստեփան Զաքարյանի կարծիքով էլ՝ վերջին շրջանում ղարաբաղյան հարցի շուրջ նկատվող ակտիվությունն է պատճառը, որ թե՛ Ֆրանսիան, թե՛ ԱՄՆ-ն սկսել են որոշակի հետաքրքրություն ցուցաբերել առաջին նախագահի նկատմամբ:

«Իմ կարծիքով՝ Ղարաբաղի հարցում նկատվող ակտիվությունն է պատճառը, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակների որոշ պետություններ հանդիպել են առաջին նախագահի հետ, որովհետեւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը կանգնած է եղել ԼՂ հարցի ակունքներում ու մինչ 98-ը եղել է ՀՀ նախագահը. իսկ դա շատ բանի մասին է խոսում։ Ուստիեւ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի վերջին հանդիպումները ես հակված եմ տեսնելու ԼՂ հիմնահարցի շրջանակներում»,- ասում է Ս.Զաքարյանը։ Ինչ վերաբերում է առաջին նախագահի հնարավոր վերադարձին մեծ քաղաքականություն, ապա, ըստ Ս.Զաքարյանի, ցանկացած մեկնաբանություն եւ ենթադրություն անլուրջ կլինեն, քանի դեռ իր խոսքը չի ասել առաջին նախագահը։

Ի դեպ, երեկ ԱԺ-ում շատ էին այն պատգամավորները, ովքեր հրաժարվում էին խոսել առաջին նախագահի վերջին շրջանի քաղաքական հանդիպումների մասին եւ ասում էին, թե սպասում են դեկտեմբերին տեղի ունենալիք ՀՀՇ համագումարին, որտեղ, ըստ լուրերի, պետք է խոսի Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը։ Եթե նա այս անգամ եւս բավարարվի լուռ հրավիրյալի կարգավիճակով եւ շարունակի պահպանել իր լռության ուխտը, ապա, ինչպես ասում է հանրապետական մի պատգամավոր, պարզապես կապացուցի, որ թքած ունի այս երկրի ու ժողովրդի վրա։ Իսկ եթե՝ ոչ, ըստ նույն պատգամավորի՝ դա արդեն բավականին լուրջ ներքաղաքական տեղաշարժերի կարող է հանգեցնել՝ շատ անսպասելի զարգացումներով։

Նաիրա Զոհրաբյան