Հրդեհը մարել կերոսինով. իշխանությունների հատուկ տաղանդը. Լիլիթ Ավագյանի հոդվածը

«Սերժ Սարգսյանը նոյեմբերի 8-ին ժողովրդագրական խնդիրներին նվիրված խորհրդակցություն է անցկացրել, որին մասնակցել են վարչապետը, փոխվարչապետը, այլ պաշտոնյաներ: Սարգսյանն ընդգծել է, որ մինչեւ 2040 թ. Հայաստանի բնակչությունը 4 միլիոնի հասցնելու համազգային նպատակը դժվարին, բայց իրականանալի խնդիր է»:

Վարչապետը կամ մյուս պաշտոնյաները Ս. Սարգսյանից չեն հետաքրքրվել, թե «դժվարին, բայց իրականանալի» խնդիրը հնարավոր է անգամ այն պարագայու՞մ, երբ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման ընթացքում Հայաստանից արտագաղթել է 350 000 մարդ: ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության թարմ տվյալներով՝ 2017թ. առաջին ինը ամիսներին հանրապետության բնակչությունը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 14 000-ով:

Հիշում եմ, 2013-ին, երբ շատ հավանական էր Սիրիայի մայրաքաղաք Դամասկոսի ռմբակոծումը, Ֆրանսիայի նախագահ Օլանդն անգամ ժամկետ էր նշել՝ սեպտեմբերի 4-ը, նամակ գրեցի դամասկոսաբնակ ընկերոջս՝ Նազարեթ Էլմաջյանին, հետաքրքրվեցի՝ չե՞ն պատրաստվում հեռանալ Դամասկոսից, նա ասաց, որ իրենց 80 հոգանոց գերդաստանից եւ ոչ մեկը չի ցանկանում հեռանալ Դամասկոսից:

Հայաստանից ոչ թե հեռանում են, այլ խուճապահար փախչում: Անորոշությունի՞ց: Անարդարությունի՞ց: Բայց Սիրիայի համար կա՞ ավելի հավանական ապագա, քան անորոշը: Եվ արդարություն հնարավո՞ր է ակնկալել պատերազմող երկրում, ուր կյանքի համար պայքարն ամեն օր ու ժամ է:

Չգիտեմ՝ ով ինչպես կմեկնաբանի այս ֆենոմենը: Ինձ համար պատասխանը մեկն է՝ Սիրիան պետություն է՝ անգամ պատերազմելիս, անգամ թշնամիներով շրջապատված: Սիրիայում մարդիկ անգամ սարսափելի, պատերազմական միջավայրում հավատում են վաղվա օրվան:

 Առանց պետությունն իր կողքին, իր թիկունքին զգալու՝ մարդն իրեն անպաշտպան է զգում, եւ անգամ այն, ինչ կոչում են հայրենասիրություն, չի օգնում սթափ որոշում կայացնել եւ չհեռանալ երկրից: Մարդիկ Հայաստանից հեռանում են այլ պետություններ, քանի որ սեփական պետության ներկայությունը զգում են բացառապես միայն իրենց գրպաններում կամ զորահավաքի ընթացքում:

Ս.թ. հոկտեմբերի 27-ին Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց «Զինվորական ծառայության եւ ծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի նախագիծը: Համաձայն օրինագծի, մասնավորապես, տարկետում կստանան միայն այն քաղաքացիները, որոնք պայմանագիր կկնքեն պաշտպանության նախարարության հետ եւ կպարտավորվեն ուսումն ավարտելուց հետո բանակում ծառայել արդեն ոչ թե երկու, այլ երեք տարի: Հակառակ պարագայում նրանք 18 տարին լրանալուն պես երկու տարով կզորակոչվեն բանակ:

Ուսանողները համաձայն չեն. դասադուլ են հայտարարել: Օրենքն առաջին ընթերցմամբ ընդունելուց հետո, ուսանողների դժգոհությունից հետո վարչապետը առաջարկում է նրանց՝ մասնակցել ենթաօրենսդրական ակտերի քննարկումներին, ներկայացնել առաջարկներ: Ի դեպ, որպես կանոն՝ օրենսդրական փաթեթները ԱԺ ներկայացվում են առանց հասարակական, մասնագիտական քննարկումների:

Դասադուլի կազմակերպիչների ցանկում բանակում ծառայած, ապրիլյան պատերազմին կամավոր առաջնագիծ մեկնած, գերազանց առաջադիմությամբ տղաներ կան: Նրանց դիմաց նստած են ամբողջ կյանքում յուղի վրա սահելով առաջ գնացած պաշտոնյաներ: Ու երիտասարդների հետ խոսում են հայրենասիրությունից, հայրենիքի հանդեպ պարտքից:

Ուսանողները շարունակելու են դասադուլը: Եվ մնում է շրջանառություն դնել մաշված հարցը՝ ո՞վ է կանգնած դասադուլի կազմակերպիչների՝ ըմբոստ, ուղիղ մեջքով վարչապետին ու մյուս պաշտոնյաներին բարեւող այս տղաների թիկունքին: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո համերգներից մեկի ժամանակ բեմ բարձրացավ Աննա Ախմատովան, ողջ դահլիճը ոտքի կանգնեց: Երբ այդ մասին զեկուցեցին Ստալինին, նա հարցրեց. «Ո՞վ էր կազմակերպել դահլիճի ոտքի կանգնելը»:

Լոկալ, 200 հոգանոց խմբերով պայքարն իրեն գուցե արդարացնում է փոքր խնդիրներ լուծելու առումով (Մաշտոցի պուրակն, օրինակ), իսկ սոցիալական հնչեղություն ունեցող խնդիրները ենթադրում են մեծ, շատ մեծ թվով մարդկանց ներգրավվածություն՝ տարածված պայքարով: Ինչպես եղավ, օրինակ, «Վճարում ենք 100 դրամ» շարժման ժամանակ:

Հեգնել, թե ինչու ուսանողները ոտքի չելան այս կամ այն խնդրի դեպքում, արդար չէ: Ուսանողների մի մասը չեզոքացված է՝ իբրեւ բազե: Միայն 11 000 երիտասարդ բանակից խուսափելու նպատակով հեռացել է Հայաստանից եւ այժմ հետախուզման մեջ է:

Քաղաքական այս համակարգի դեմ պայքարը չափազանց լուրջ ու մեծ պոտենցիալ է պահանջում: Հիշենք, որ այն չհաջողվեց փոխել անգամ 2008-ին, համաժողովրդական մեծ ընդվզման արդյունքում:

Իմ տպավորությամբ՝ երիտասարդները պայքարում են եւ ցանկանում են հաղթել: Իսկ պայքարելու եւ հաղթելու ցանկությունն արդեն միջավայր է ստեղծում. մարող ածուխի մեջ կրակի կայծեր են երեւում:

Պայքարը հարկավոր է բոլոր իրավիճակներում: Ինչպես քաղցկեղով հիվանդն է ամեն վայրկյան պայքարում իր կյանքի համար, թեեւ կարդացել է, թե քաղցկեղը բուժում չունի: Հիմա կարող ենք նրա պայքարը համարել իռացիոնալ, միջոցների անմիտ վատնում: Սակայն պայքարի հետ մեծանում է ապրելու հավանականությունը:

Այս երիտասարդները պայքարում են կոնկրետ տարկետման իրավունքի համար, սակայն պայքարի հիմքում միայն կոնկրետ հարցը չէ, այլ անհնազանդություն, անհամաձայնություն այն արժեքների դեմ, որի կրողն են բանակում չծառայած դասալիքների, իրենց զավակներին բանակից փախցրածների, կարիերիստների այս իշխանությունները: