Բանակը կարևոր է, ջուրը հեղուկ է, Երկիրը պտտվում է Արեգակի շուրջ… Լիլիթ Ավագյանի հոդվածը

Եթե ձեր գլխին սկսի փուլ գալ Սիքստինյան կապելայի հիասքանչ առաստաղը, հենց այդ պահից ձեզ կսկսի կտրուկ չհետաքրքրել Միքելանջելոյի արվեստը: Եվ անհարկի կլինեն նաեւ մեղադրանքները` գեղարվեստական ցածր ճաշակ ունենալու մեջ: Երբ 18 տարեկան ծնողները վախենում են իրենց զավակներին բանակ ուղարկել, հայրենասիրական ելույթները ազգ-բանակ կոնցեպտի մասին ցանկալի հոգեբանական ազդեցությունը, միեւնույն է, չեն գործում: Եվ խնդիրը հայրենիքի առաջ ունեցած պատասխանատվությունը չէ (ապրիլյան պատերազմի օրերին դա ապացուցվեց): Խնդիրը վիճակագրությունն է: Միայն 2017 թ. հունվարի 1-ից սեպտեմբերի 31-ը, ըստ «Ռազմինֆո»-ի, հայկական բանակում զոհվել է 45 զինծառայող:

Այլ վիճակագրությամբ՝ 11286 երիտասարդ այսօր հետախուզման մեջ են՝ բանակից խուսափելու պատճառով:

Չգիտես ինչու՝ ընդունված է ասել, թե բանակը փակ կառույց է: Ոչ մի ծախս՝ ուղղված բանակին, չի հրապարակվում, գաղտնիք է: Ումի՞ց են գաղտնի այդ ծախսերը: Հայաստանում տեղակայված դեսպանատների՞ց՝ հագեցած գերժամանակակից տեխնիկայով, հետախուզական ծառայությունների՞ց: Նրանք ամեն բան գիտեն: Ստացվում է՝ բանակում կատարվող ծախսերը գաղտնի են հասարակությունից, այսինքն՝ հարկատուներիցս, զինվորների ծնողներից:

Ծնողները, որոնք տղաներ ունեն կամ զինվորներ՝ բանակում, պետք է իմանան՝ ինչու՞ են իրենց զավակի համար երկու տարի շարունակ քաղցրեղեն, ծխախոտ, ներքնազգեստ, տաք գուլպա, գումար ուղարկում: Պաշտպանության նախարարությունը պետք է զեկուցի իրենց զավակներին սահման ուղարկած ծնողներին՝ ծախսվող ամեն դրամի մասին:

Եվ հետո, բանակին զինվորներ տվող ՀՀ քաղաքացիները պետք է հասկանան՝ եթե Պաշտպանության նոր նախարարը առաջ է քաշում ազգ-բանակ կոնցեպտը, ապա ինչու՞ մինչ օրս չեն ձերբակալվել ու խստագույն պատժի արժանացել բանակից մթերք, զենք ու վառելիք գողացող պաշտոնյաները:

Դեռեւս 1000-ական դրամ աշխատող քաղաքացիներից ամեն ամիս գանձելու մասին քննարկումների ժամանակ Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանն ասաց. «Առաջարկում եմ անուն առ անուն թվարկել այն մարդկանց, ովքեր ՊՆ-ի հաշվին կուտակել են իրենց եւ իրենց ընտանիքի երջանկությունը: Եթե այդպիսիք կան, պետք է վերադարձնեն, բայց վերադարձնեն ոչ թե այդ հիմնադրամ, այլ բյուջե եւ պատասխանատվություն կրեն»: Սա մոտ մեկ տարվա հնության միտք է: Ո՞վ է պատասխանատվության կանչվել եւ բյուջե վերադարձրել ՊՆ հաշվին կուտակած հարստությունը: Բազմաթիվ են հրապարակումները, որ բանակի հաշվին հսկայական հարստություն է կուտակել ԶՈՒ գլխավոր շտաբի նախկին պետ Յուրի Խաչատուրովը, որ նրան փոխարինող Մովսես Հակոբյանը Երեւանում 1 մլն դոլարանոց առանձնատուն է գնել, եւ որին պատկանող գործարանը, ինչպես ԼՂՀ նախկին պատգամավոր Վահան Բադասյանն էր պնդում, բանակին ուռճացված գներով հաց է մատակարարել:

ա) եթե ՊՆ կոռումպացված բարձրաստիճան չինովնիկները պատասխանատվության չեն կանչվում, քանի որ, հասկանալի է, որ բանակից այս մասշտաբի գողություն կատարելը արտոնություն է, որը շնորհվում է ընտրյալներին,

բ) եթե բանակում զոհվում են բացառապես անապահով ընտանիքի զավակները (դա հաստատել ու «հիմնավորել» էր նախկին Պնախարար Սեյրան Օհանյանը. «Միջին եւ ապահով խավի երեխաները սովորում են բուհերում», 2016, ապրիլի 16),

գ) եթե այսօր պաշտոնյաները, նրանցից շատերի զավակները չեն ծառայել բանակում,

դ) եթե արտագաղթի առաջնային պատճառներից մեկը զավակներին բանակ չուղարկելու՝ ծնողների անհանգստությունն է, ապա Պաշտպանության նախարարը գուրուի տոնը պիտի որ փոխեր: Հատկապես Իսրայելի բանակի օրինակը բերելիս:

Իսրայելի բանակում ծառայություն է անցել բնակչության կեսից ավելին` աղջիկներ ու երիտասարդներ: Իսրայելում բանակից չեն փախչում: Ծառայությունից ազատվում են շաքարախտ, էպիլեպսիա եւ հաշմանդամություն ունեցողները: Առողջական այլ տիպի խնդիրներ ունեցողներն այնպիսի զորամասերում են ծառայում եւ այնպիսի ծառայություն են անցկացնում, որ հայրենիքին ծառայելը չլինի սեփական առողջության հաշվին: Եթե որեւէ զորամասում արձանագրվում է զինվորի արժանապատվությունը նսեմացնող միջադեպ, զորամասն ուղղակի ցրում են, հրամանատարներն անմիջապես հեռացվում են բանակից, իսկ սպաները կանգնում են դատարանի առաջ: Ըստ Իսրայելի բանակի պաշտոնական տվյալների` վերջին 10 տարիներին նման դեպքեր կարելի է հաշվել մեկ ձեռքի մատների վրա:

«Մենք մեր զինվորների մասին գիտենք ամեն ինչ»,- պատմում է Իսրայելի բանակում աշխատող սոցաշխատակիցը: - Գիտենք` սոցիալական ինչ վիճակում է նրա ընտանիքը»: Բանակում զինվորները պարապում են օրը 11 ժամ: Եթե սոցիալական աշխատողը գտնում է, որ զինվորը պետք է շաբաթը կամ ամիսը մի քանի օր անցկացնի իր հարազատների միջավայրում, հրամանատարներից ոչ ոք չի կարող խոչընդոտել այդ որոշմանը: Տանը գիշերել թույլատրվում է շատերին եւ շատ հաճախ: Յուրաքանչյուր զինվոր իրավունք ունի 28 օրվա մեջ երկու օրն անցկացնել իր տանը: Ընտանիքի, քաղաքացիական կազմակերպությունների հետ հաճախակի շփումները թույլ չեն տալիս կոնսերվացնել, գաղտնի պահել բանակում տեղ գտած ցանկացած խնդիր:

Զինվորները իրավունք ունեն ուղղակի կապի մեջ լինել ԶԼՄ-ների հետ: Եվ նման թափանցիկ հարաբերությունները գրեթե զրոյի են հասցնում բանակում ոչ կանոնադրային որեւէ հարաբերություն:

Պաշտպանության նախարարի համեմատությունները Իսրայելի բանակի հետ լուրջ չեն:

Վերամբարձ տոնը, որով նախարարը պատմում է ՀՀ քաղաքացիներին, թե որքան կարեւոր է բանակը մեր երկրի անվտանգության համար, որ ջուրը հեղուկ է, իսկ Երկրագունդը պտտվում է Արեգակի շուրջ, նշանակում է գլխապտույտ՝ հաջողությունից: Որոշումներ կայացնելիս գլխապտույտը լավագույն խորհրդատուն չէ: