«Խավարումը» եւ ՌԴ-ում Ստալինի պաշտամունքի վերածնունդը. Հայկ Դեմոյանի հոդվածը

The Armenian Mirror Spectator-ը հրապարակել է Հայկ Դեմոյանի հոդվածը Հայաստանին սպառնացող ինքնության նոր ճգնաժամի մասին: Հոդվածում հեղինակը նաև կարծիք է հայտնում, որ Թումանյանի տուն-թանգարանի «Խավարում» ցուցադրությունը դադարեցնելու որոշումը, ամենայն հավանականությամբ, ընդունվել է ամենաբարձր մակարդակում և կապված է Ռուսաստանում Ստալինի պաշտամունքի վերածննդի հետ. 

 «Թվում է՝ պրոստալինիզմի բույրը դանդաղ տարածվում է Հայաստանի պաշտոնական քաղաքականության մեջ: Հեռուստաեթերում և սոցիալական ցանցերում Հայաստանի փողոցների վերանվանման մասին և հատկապես Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանի «Խավարում» ցուցադրությունն արգելելուց հետո վերջին հանրային քննարկումները մշակութային և քաղաքական հիշողության վտանգավոր զարգացումների ինդիկատոր են: 

Ցուցադրությունը դադարեցնելուց կարճ ժամանակ անց մշակույթի փոխնախարար Արև Սամուելյանը պաշտոնական հայտարարություն տարածեց, թե նման ցուցադրությունըստալինյան զտումների մասին փոքր-ինչ քաղաքական է: Ի՞նչ է հատկապես նշանակում փոքր-ինչ քաղաքական ձևակերպումը թանգարանային ցուցադրության մասին և ի՞նչը պետք է վերանայվի, որպեսզի ցուցադրությունը նորից բացվի: Նա չհստակեցրեց: Ոչ մի պարզ բացատրություն չհնչեց, թե ինչու նախարարությունը հանկարծ որոշեց փակել այդ ցուցադրությունը բացումից երեք շաբաթ անց: 

Այս օրինակները Հայաստանին սպառնացող ինքնության նոր ճգնաժամի պարզ իլյուստրացիան չեն: Դրանք նույնիսկ մշակութային ֆորմալ անկախության պայմաններում գրաքննության բանալ օրինակ չեն, այլ Հայաստանի ներքին և արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունների և դրանց հնարավոր աղետալի հետևանքների բացահայտ ազդանշաններն են: 

Վերջին երեք տարիներին նեո-ստալինյան նախաձեռնությունների բախվելու իմ փորձառությունը մասամբ հայտնի է, մասամբ՝ ոչ: Շատերը կհիշեն Երևանի կենտրոնում Անաստաս Միկոյանի արձանը տեղադրելու հարցով էպիզոդը: 2013-ին, Երևանի ավագանու անդամ լինելով, ես դեմ քվեարկեցի այդ որոշմանը, թեև այն ընդունվեց գրեթե միաձայն: Հասարակության և ստալինյան բռնաճնշումների զոհերի հարազատների ճնշման հետևանքով որոշումը չիրականացվեց և Միկոյանի կիսանդրին էլ, որն արդեն պատրաստ էր Երևանի կենտրոնական հրապարակներից մեկում տեղադրվելու համար, խորհրդավոր կերպով անհետացավ: 

Մեկ այլ օրինակ 2016-ի դեկտեմբերին էր, երբ որպես Հայաստանում հանրային խորհրդի անդամ, կապի և տրանսպորտի նախարարությանն ու Հայփոստին առաջարկեցի 2017-ին հատուկ նամականիշ մարել՝ նվիրելով ստալինյան բռնաճնշումների զոհերի հիշատակին: Առաջակն ընդունվեց, ներառվեց փոստային վճարման միջոցների տարեկան թողարկումների ցանկում: Սակայն երբ ես հանրային խորհուրդը լքեցի Հայփոստին առնչվող կոռուպցիոն հարցերի պատճառով, պարզվեց, որ իմ առաջարկը պարզապես հեռացվել է 2017-ի համար նախապատրաստվող նամականիշների ցանկից:  

Ենթադրում եմ, որ ստալինյան շրջանը դատապարտող ցուցադրության դադարեցնելու որոշումն ամենայն հավանականությամբ ընդունվել է ամենաբարձր մակարդակում և կապված է Ռուսաստանում Ստալինի պաշտամունքի վերածննդի հետ: Վերջերս՝ հունիսին, պատասխանելով Օլիվեր Սթոնին, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինն ասել էր, թե խորհրդային դիկտատոր Ստալինին «չափազանց հրեշավոր» ներկայացնելը «ևս մեկ հարձակում է Խորհրդային Միության և Ռուսաստանի վրա»: Իհարկե, Հայաստանում նման ցուցադրությունը որոշ առումով գնահատվել է որպես «հարձակում Ռուսաստանի վրա», և ավելի ազնիվ կլիներ, եթե Մշակույթի նախարարությունն ընդուներ դա, և ոչ թե փորձեր տեսախցիկների առջև արդարացնել նման որոշումը: 

Պատժված լինելու վախը և ֆատալ կոմֆորմիզմը Հայաստանում տիրող ընդհանուր հոգեբանական և բարոյական ճգնաժամի միակ տեսանելի նշանը չէ: 1988-ի սերնդից հետո Հայաստանում հանրային կարծիքը, որպես պետականաշինության գործընթացում որոշիչ գործոն, պարզապես անհետացավ: Այն իրավիճակում, երբ անհետանում է նաև իր պարտականությունների հստակ գիտակցությամբ մտավորականների ավագ սերունդը, այժմ մենք ունենք մարգինալիզացված հասարակություն, որը երբեք ձայն չի բարձրացնի: Փոխարենը կաջակցի վերը նշված նախաձեռնություններին, լինեն դրանք ստալինիստների, բոլշևիկների կամ մասոնների մասով: 

Այս ամենից առաջ մեկ հարց է առաջանում՝ ո՞ւր գնալ: Եվ դրանից հետո մեկ այլ կարևոր հարց՝ ո՞վ ենք մենք: 

Հ.Գ. Թեև Միկոյանի կիսանդրին անհետացել է, այն վստահաբար պահվում է ինչ-որ տեղ՝ սպասելով տեղադրման համար ճիշտ ժամանակին: Եթե դա պատահի, կնշանակի բոլորիս համար նոր սկիզբ, քայլ, որը մեզ կտանի ոչ մի տեղ...»

 

Տպել
8509 դիտում

Նորատուսի գերեզմանատանը պայթյուն-փլուզում է տեղի ունեցել․ հայտնաբերվել է տղամարդու դի

Առաջին անգամ Հայաստանի և Ադրբեջանի կյանքում սպիտակի վրա գրվել է 2-ի անուններն՝ առանց մի կաթիլ արյուն թափվելու․ Խաչատրյան

Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նիստ․ ինչ հարցեր են քննարկվել

Ճանապարհները որ փակում եք, դուք Հայաստանը գցում եք շրջափակման մե՞ջ, հակառակորդի դերը վերցրել եք ձեր վրա՞․ Քոչարյան

ՌԴ պաշտպանության փոխնախարարը ձերբակալվել է կաշառք ստանալու կասկածանքով

Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում է, ամենայն հավանականությամբ այդտեղ կսկսենք բանակցային գործընթաց․ Քոչարյան

ՄԻՊ արագ արձագանքման խումբը մեկնել է Ոստիկանության Նոյեմբերյանի բաժին

ՄԻՊ-ը տեսակցել է Դավիթ Տոնոյանին․ վերջինս մտահոգություններ է ներկայացրել

Ինչպես է Մալաթիայի շուկայում կանխվել հրդեհի տարածումը․ մանրամասներ

Զովունիում մեքենաներ են բախվել

Առաջարկվում է շրջիկ առևտուր իրականացնել նաև համայնքներում․ տարածքները կսահմանի ավագանին

Բերման է ենթարկվել Սուրեն Պետրոսյանը

ԱԽ քարտուղարը Ռուսաստանի Դաշնություն չի մեկնի

Եթե իրավիճակը Տավուշում շիկանա, օրենքը թույլ Է տալիս ՀՀ տարածքի որոշակի մասում արտակարգ ռեժիմ հայտարարել. Խալաթյան

Ուկրաինայի պաշտպանության փոխնախարարը պաշտոնանկ է արվել

Սահմանազատման գործընթացի մեկնարկի ամենակարևոր կետը սկզբունքի համաձայնեցումն է, որից Ադրբեջանը խուսափում էր․ Խանդանյան

Բռնցքամարտի ԵԱ․ Անուշ Գրիգորյանը կիսաեզրափակչում է

ԱՄՆ պետդեպարտամենտը զեկույցով արձանագրել է հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից մարդու իրավունքների խախտումների դեպքերը

Հայաստան եկած ռուս խաղաղապահները վերադարձել են Լեռնային Ղարաբաղ․ «Ազատություն» (տեսանյութ)

Կարմրուկի համաճարակային իրավիճակը ուշադրության կենտրոնում է․ Անահիտ Ավանեսյանը խորհրդակցություն է անցկացրել

Պարույր Հովհաննիսյանը Արգենտինայի դեսպանին է ներկայացրել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող խաղաղության գործընթացը

Նախագահը Քյուրքչյանին և FASTEX-ի տնօրենին մանրամասներ է հայտնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացից

Վստահ եմ՝ բարձր կպահեք դատարանի հեղինակությունը․ նախագահի նստավայրում տեղի է ունեցել դատավորների երդման արարողություն

Իջևանի «Մայիսյան կամուրջ» ընկերության հանրային սննդի օբյեկտի գործունեությունն անհապաղ կասեցվել է (լուսանկարներ)

Վարչապետն ու Ժիլբեր-Լյուկ Դըվինազը մտքեր են փոխանակել «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի շուրջ, անդրադարձել սահմանազատմանը

ՄԻՊ-ը մշտադիտարկում է Տավուշում հավաքի ժամանակ ավտոմեքենայի բազմության մեջ մխրճվելու և 1 անձի վնասվածք ստանալու լուրերը

ՁՊՎ-ում հայտնաբերվել է օրեր առաջ զոքանչին ծանր մարմնական վնասվածք պատճառելու համար ձերբակալված տղամարդու կախված մարմինը

Բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչները Ջերմուկում են, քննարկվել է բնակչության հոգեբանական վիճակը․ Արսենյան (լուսանկարներ)

Վիճաբանության ժամանակ որդին մոր ներկայությամբ դանակով հարվածներ է հասցրել հորը, սպանել․ 38-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Կրթական ոլորտում կան շատ խնդիրներ, որոնք հետևողականորեն պետք է լուծվեն, կողմ եմ Ակադեմիական քաղաքի կառուցմանը. Դումանյան

Սա գրվող պատմություն է մի նոր․ Սիմոնյանի գրառումը Տավուշ-Ղազախ հատվածում տեղադրված առաջին սահմանային սյան վերաբերյալ

Պետք է այս մեծ, բարդ խաղում լուծել, թե ինչպես «2,5 գյուղ սահմանագծի դեմ» բանաձևում ստանանք այն, ինչ մերն է․ Սաֆարյան

Ինչու են ռուս խաղաղապահները ժամկետից շուտ լքում Լեռնային Ղարաբաղը․ Ալիևը մանրամասնել է

Եթե ՀԱԵ-ն ծփում է պետականամետ հոգևորականներով, ինչո՞ւ հազար տարի ղեկավարելով ժողովրդին՝ պետություն չստեղծեցին․ Միսկարյան

Հայաստան-Ադրբեջան շփման գծի մի փոքր կտոր դարձավ բոլորի կողմից ճանաչված սահման․ Իոաննիսյան

Ադրբեջանը չի նախատեսում անդամակցել ԵԱՏՄ-ին, սակայն սերտ գործընկերություն ունի անդամ բոլոր երկրների հետ, բացի ՀՀ-ից․ Ալիև

Հայտնի է՝ երբ տեղի կունենա Պուտինի երդմնակալությունը

Հենրիխ Մխիթարյանը Իտալիայի չեմպիոն դառնալուց հետո գրառում է արել

Դոլարն ու եվրոն էժանացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 23-ին

Հայաստան-Ադրբեջան պետական սահմանի Տավուշ-Ղազախ հատվածում տեղադրվեց առաջին սահմանային սյունը․ վարչապետ (լուսանկար)