ՈւԵՖԱ-ի ամենամյա զեկույցում մի քանի անգամ հիշատակվել է հայկական ֆուտբոլը

Ֆուտբոլի եվրոպական գլխավոր կառույցը՝ ՈՒԵՖԱ-ն ներկայացրել է եվրոպական ակումբների գործունեության ուսումնասիրությունների արդյունքները: ՈՒԵՖԱ-ի նախագահ Ալեքսանդր Չեֆերինը այս կապակցությամբ հանդես է եկել հայտարարությամբ՝ նշելով. «Ֆինանսական «Արդար խաղը» օգնում է հավասարեցնել եվրոպական ֆուտբոլում ֆինանսական տեղաբաշխումը, դառնում նոր ներդրումների համար լրջագույն հիմք»: ՈՒԵՖԱ-ի զեկույցը վերաբերվում է 2014-15թթ., մասամբ էլ՝ 2015-16 թթ. մրցաշրջաններին եւ բաղկացած է մի քանի ենթաբաժիններից՝ ֆինանսներ, մարզիչներ, ֆուտբոլիստներ, երկրպագուներ, հովանավորներ, ստադիոններ, տրանսֆերներ եւ այլն: Ֆինանսական մասը իր հերթին բաժանվում է տարատեսակ բազմաթիվ բաղադրիչների՝ ակումբների եկամուտներ, արժեքներ, հեռարձակումներ, ակումբային մարկետինգ եւ այլն:

Նշեմ, որ Հայաստանը չկա այս բաժնի որեւէ մասում. հայկական թիմերի ծախսերը, եկամուտները հնարավոր չէ հաշվարկել, մեր թիմերում վճարվող աշխատավարձերը՝ նույնպես, գոյություն չունի հայկական տրանսֆերային շուկա: Ընդհանուր առմամբ էլ զեկույցի այս հատվածում նշված թվերի մի մասը (լիգաների, ակումբների արժեքներ, եկամուտներ) գերազանցում է ամբողջ Հայաստանի տարեկան բյուջեն, այնպես որ հնարավոր էլ չէ պատկերացնել, թե մոտ ապագայում մեր ֆուտբոլը կարող է հայտնվել նմանատիպ զեկույցներում: Մեր երկրի անունը բացակայում է զեկույցի  շատ այլ մասերից նույնպես, իսկ կա ընդամենը «մարզիչներ» եւ «ֆուտբոլիստներ» բաժիններում:

Եվրոպական տարբեր երկրներում գոյություն ունեն բարձրագույն խմբերում հանդես եկող ֆուտբոլիստների նկատմամբ որոշակի սահմանափակումներ՝ տարիքային, ազգային եւ այլն: ՈՒԵՖԱ-ի կազմի մեջ մտնող 54 երկրներից միայն մեկը՝ Պորտուգալիան, չունի ոչ մի սահմանափակում. այստեղ ակումբները կարող են հայտավորել ում ցանկանան: Մինչեւ վերջերս Հայաստանում գործում էր մեկ սահմանափակում՝ դարպասապահները պետք է լինեին հայազգի, եւ սա ամրագրված է ՈՒԵՖԱ-ի զեկույցում: Անցյալ աշնանը ՀՖՖ գործկոմը հանեց նաեւ այդ սահմանափակումը, եւ հիմա կարելի է արձանագրել, որ Հայաստանը դարձավ եվրոպական 2-րդ երկիրը, ուր չկա ֆուտբոլիստների նկատմամբ որեւէ սահմանափակում: Նման իրավիճակի դրական կամ բացասական կողմերը մեկ այլ նյութի թեմա են, ընդ որում, այստեղ կան բավական իրարամերժ կարծիքներ: Ուղղակի արձանագրենք, որ եվրոպական 52 երկրներում (բացառությամբ Պորտուգալիայի եւ Հայաստանի) կան տարբեր սահմանափակումներ:

Միակ բաղադրիչը, որով Հայաստանը առաջատար տեղ է զբաղեցնում Եվրոպայում՝ բարձրագույն լիգայում հանդես եկող ֆուտբոլիստների միջին տարիքն է: Հայաստանի համար այն կազմում է 23,8, եւ այս ցուցանիշով մենք զիջում ենք միայն Լատվիային (23,6), հավասար ենք Խորվաթիային, Հոլանդիային: Հայաստանը բավական լուրջ երկրների հետ նույն շարքում է, ընդ որում, Հոլանդիան եւ Խորվաթիան հանդիսանում են եվրոպական այլ առաջնություններին ֆուտբոլիստներ «մատակարարող» հիմնական երկրներ: Հայաստանն էլ պետք է փորձի գնալ այս ճանապարհով. «աճեցնի» ֆուտբոլիստներ եւ  «մատակարարի» Եվրոպային: Այդ դեպքում մեր բարձրագույն խմբում հանդես եկող ֆուտբոլիստների միջին տարիքը ամբողջապես կհամապատասխանի ֆուտբոլային տրամաբանությանը՝ ոչ թե չունենք միջին կամ հասուն տարիքի ֆուտբոլիստներ, այլ նրանք արդեն տեղափոխվել են Եվրոպա եւ հանդես են գալիս ավելի ուժեղ առաջնություններում: Իսկ Եվրոպական առաջատար լիգաներում հանդես եկող ֆուտբոլիստների միջին տարիքները կազմում են. Իսպանիայում, Իտալիայում եւ Անգլիայում՝ 26,9, Ֆրանսիայում՝ 26,0, Գերմանիայում՝ 25,4: «Ամենածեր» լիգաներն էլ Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի բարձրագույն խմբերն են. ֆուտբոլիստների միջին տարիքը այստեղ կազմում է 27,1:

Որոշակի հետաքրքրություն կարող է առաջացնել բարձրագույն լիգաներում հանդես եկող թիմերի գլխավոր մարզիչների միջին տարիքը: Իհարկե, այս բաղադրիչը ոչ մի որոշակի տրամաբանության չունի եւ չի կարող վերլուծվել: Ուղղակի փաստենք, որ այս բաղադրիչով Հայաստանը Եվրոպայում վերջին տեղերից մեկն է զբաղեցնում. մեր մարզիչների միջին տարիքը կազմում է 49,2: Հայկական 6 թիմերում աշխատում են ֆուտբոլային գրեթե բոլոր սերունդների ներկայացուցիչներ՝ 30-ամյա Արտակ Օսեյանից («Փյունիկ») մինչեւ 70-ամյա Արկադի Անդրեասյանը («Արարատ»): Մարզիչների հետ կապված՝ եւս մեկ բաղադրիչ. 2015-16թթ. մրցաշրջանի արդյունքներով Հայաստանում մարզիչների հեռացնելու գործակիցը կազմում է 75 տոկոս: Այս թիվը համարվում է շատ բարձր, ռիսկային: Ընդ որում, մարզիչների հաճախակի փոփոխությունների միտումը շարունակվում է: Ընթացիկ առաջնությունում, օրինակ, մեր 6 թիմերից արդեն 2-ը փոխել են մարզիչներին («Ալաշկերտը» փոխել է արդեն 3 գլխավոր մարզիչ):

Եթե ավելացնենք, որ շատ հաճախ հայկական թիմերում գոյություն ունեն «ստվերային» գլխավոր մարզիչներ, որոնք շատ ավելի մեծ լիազորություններ ունեն, քան «փաստաթղթային» գլխավոր մարզիչները եւ մեծ հաշվով իրենք են անցկացնում թիմի ամբողջ մարզումային պրոցեսը, ապա կարելի է ստանալ մեր ֆուտբոլի ոչ այնքան առողջ վիճակի հիմնական ախտորոշումներից մեկը. թիմերը չունեն կարճաժամկետ եւ հեռաժամկետ ռազմավարական, ստրատեգիական ծրագրեր եւ գործում են ըստ իրավիճակի: Եվ որպես հետեւանք՝ ստացվում է անկայուն թիմերի շարք, որոնք տարին մի քանի անգամ զարգացման ուղղություն են փոխում («Բանանց»), մարզիչներ են փոխում («Ալաշկերտ»), ի վերջո իսկապես հոգնում են իրենց անորոշ վիճակից եւ լուծարվում են («Միկա», «Ուլիս», «Կոտայք» եւ այլն): Իհարկե, շատ հաճախ լուծարվող, առաջնությունից դուրս եկող թիմերը դա բացատրում են ֆինանսական խնդիրներով: Բայց մեր ֆուտբոլում բոլոր թիմերն ունեն ֆինանսական խնդիրներ, իսկ լուծարվելու պատճառը իրականում ուղղակի ճանապարհի վերջը չտեսնելն է, ծրագրի բացակայությունը: