Երևան
15 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
15 °C
Անցնող տարին Հայաստանի արտաքին քաղաքականության համար շոկային էր: Այն պայմանավորված էր առաջին հերթին ԼՂ հակամարտության գոտում ապրիլյան պատերազմական իրադարձությունների վերսկսմամբ եւ արտաքին քաղաքականության հիմնասյուներից մեկի՝ տնտեսության, մեղմ ասած, կրճատմամբ:
2016 -ը նախընտրական տարի էր եւ երկրի պետական համակարգը, սահմանադրական փոփոխություններով պայմանավորված՝ տրանսֆորմացիայի փուլում էր:
Հայաստանի իշխանությունները, տնտեսական ու քաղաքական խնդիրներից բխող՝ բնակչության շրջանում արմատական տրամադրությունների տարածման ֆոնին, փորձեցին մի կողմից ապահովել ներքաղաքական կայունություն, իսկ մյուս կողմից զգուշավոր եւ ռեակցիոն քայլեր իրականացնել արտաքին քաղաքականության ոլորտում: Լինի Ղարաբաղյան հիմնախնդիր, թե հայ-իրանական հարաբերություններ, Հայաստան-ԵՄ համագործակցություն, թե Ադրբեջանի հետ սպառազինությունների մրցավազք: Անցնող տարին Հայաստանի համար նաեւ նախկինում սկսված գործընթացների շարունակությունն էր: Սա վերաբերում է հատկապես հայ-իրանական հարաբերություններին եւ Վրաստանի հետ տարբեր խնդրահարույց հարցերի քննարկումներին:
Հայաստանի եւ ընդհանրապես ցանկացած պետության արտաքին քաղաքականություն ուղղված է մի քանի կոնկրետ խնդիրների լուծման: Դրանք են՝ երկրի արտաքին անվտանգության ամրապնդումը, տնտեսության զարգացման համար արտաքին բարենպաստ պայմանների ապահովումը, միջազգային կառույցներին ինտեգրացիան, ինչպես նաեւ կոնֆլիկտների՝ Հայաստանի պարագայում ԼՂ հակամարտության կարգավորումը:
Նշված խնդիրները լուծելու եւ համագործակցության տարբեր ուղղություններով առաջ շարժվելու համար Հայաստանի իշխանությունները քայլ կատարելիս, մի երկու անգամ «հետ էին նայում»: Իրանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում հայացքը միշտ ձգած էր պահվում ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի վրա, ԱՄՆ-ի եւ ԵՄ հետ հարաբերություններում փորձ էր կատարվում խուսափել Մոսկվայի համար անընդունելի հարցերից: Ռուսաստանի կամ ԵԱՏՄ շրջանակներում հարաբերությունների խորացման ֆոնին ՀՀ չինովնիկները մանտրայի նման կրկնում էին, որ Հայաստանը շարունակելու է Արեւմուտքի հետ սերտորեն հարաբերվել:
Արդյունքում, ԵԱՏՄ եւ ՀԱՊԿ անդամ Հայաստանը ԱՄՆ-ի հետ ստորագրել է Առեւտրի եւ ներդրումների մասին պայմանագիր, բանակցում է Եվրամիության հետ Ասոցացման պայմանագրի համաձայնեցման եւ կնքման ուղղությամբ ու համագործակցում է ՆԱՏՕ-ի հետ «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրով»: Միեւնույն ժամանակ Ռուսաստանի հետ ստեղծում է հայ-ռուսական միավորված ՀՕՊ համակարգ եւ միջպետական պայմանագիր է կնքում ՌԴ-ի հետ իր տարածքում հայ-ռուսական Զինված ուժերի միավորված զորախումբ ստեղծելու մասին: Սակայն այս ամենի համատեքստում մատների արանքով է նայվել ու նայվում տնտեսության զարգացման խնդիրներին: 11 ամսվա տվյալներով տնտեսական ակտիվությունը չի անցնում 1 տոկոսը, երկիրը կքում է պարտքային բեռի տակ: Արդեն պաշտոնական մակարդակով մտահոգություններ են հնչում արտաքին պարտքի սպասարկման վերաբերյալ:
Ի տարբերություն Վրաստանի, Հայաստանում դեռ արժութային ճգնաժամ չկա, որը պայմանավորված է ներմուծման ծավալների կտրուկ կրճատմամբ, ինչն էլ իր հերթին հիմնականում տրանսֆերտների նվազման արդյունք է: «Սակայն «վրացական սցենարը» Հայաստանին կարող է սպառնալ հաջորդ տարի, երբ երկիրը ստիպված է լինելու արտարժույթով բավական մեծ գումար հատկացնել արտաքին պարտքի սպասարկմանը: Այս ռիսկը կարող է չեզոքացվել տնտեսության կտրուկ զարգացմամբ, սակայն առկա տեմպերը դրա մասին չեն խոսում: Ուստի դրամի նկատմամբ ճնշումները եկող տարի ավելի հավանական են»,- մեզ հետ զրույցում նշեց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը:
Իսկ տնտեսության զարգացման հեռանկարները, մեղմ ասած, մշուշոտ են: Հույսը հիմնականում Ռուսաստանում տնտեսական իրավիճակի բարելավումն է եւ համաշխարհային շուկայում մետաղի գների աճը: Կարեն Կարապետյանի բարեփոխիչ կառավարությունը, որը նշանակվելու պահին «աշխարհը շուռ տվող» ծրագրեր էր պահանջում, բախվեց իրականությանը եւ ներկայացրեց հաջորդ տարվա համար այնպիսի զսպողական բյուջե, որն այս իրավիճակում կներկայացներ գրեթե յուրաքանչյուր կառավարություն: Կարապետյանի կառավարությունը գնաց պետական համակարգում որոշակի ցավոտ կրճատումների, սակայն դրանք հիմնականում տարածվեցին ոչ թե կոնկրետ նախարարությունների, այլ ստորադաս կառույցների վրա:
Գրեթե նույնն է, որ սոցիալ-տնտեսական վիճակի վատթարացման պարագայում մարդ բռնի ընտանիքի ավելի թույլ, տկար կամ ծեր անդամների «հացը կտրի» կամ այն սահմանափակի՝ ուշադրություն չդարձնելով սեփական շքեղ ապրելակերպին: 35 տոկոս աղքատություն եւ ՀՆԱ-ի 50 տոկոսի չափով արտաքին պարտք ունեցող երկրում սոցիալ-տնտեսական բողոքի ձայները խլացվում են խոստումներով, արտաքին վտանգների մասին բարձրագոչ հայտարարություններով: Բացի Ռուսաստանից ՀՀ իշխանությունները հույս են փայփայում Իրանի եւ արաբական աշխարհի, հատկապես Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ հարաբերությունների խորացումից: Իրանի նախագահի այցը Հայաստան եւ Սերժ Սարգսյանի երկօրյա այցն ԱՄԷ խոսում է հենց դրա մասին: Սակայն ինչպես Պուշկինը կասեր՝ «Արեւելքը նուրբ գործ է»:
Արեւելյան դիվանագիտության նրբություններից է այն, որ խոստանալ ներդրումներ կամ գալ պայմանավորվածությունների, դեռ չի նշանակում դրանք ամբողջովին եւ միանշանակ կատարել: Ուստի, այս հարցում լավատեսությունը խիստ զգուշավոր է:
Վերջին տարիներին հատկապես ԼՂ հակամարտության համատեքստում Հայաստանում ակնառու դարձավ ՌԴ-ի նկատմամբ քննադատական տրամադրությունների տարածումը: Այդ տրամադրություններին տուրք էին տալիս նաեւ հայրենի իշխանությունները: Սակայն վեկտորը փոխվեց, երբ Կարեն Կարապետյանը նշանակվեց վարչապետ, ապրիլյան պատերազմից հետո Ռուսաստանը Հայաստանին տրամադրեց 200 մլն դոլար վարկի դիմաց զենքը եւ «Իսկանդեր» հրթիռային համակարգերը ցուցադրվեցին Անկախության զորահանդեսին:
«Անցնող տարում ՀՀ արտաքին քաղաքականությունում կոնցեպտուալ փոփոխություններ չեն եղել: Հայաստանը շարունակել է անվտանգության հարցերում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների խորացումը, իսկ մարդու իրավունքների, ռեֆորմների եւ տնտեսական հարցերում՝ Եվրամիության կամ Արեւմուտքի հետ երկխոսությունը: Սակայն Արեւմուտք-Ռուսաստան շարունակվող աշխարհաքաղաքական գոտեմարտը նեղացնում է Հայաստանի մանեւրելու հնարավորությունները:
Այլ բան է, որ տարին անցել է ԼՂ հակամարտության ռազմաքաղաքական բաղադրիչի ազդեցության տակ: Ապրիլյան պատերազմը կտրուկ ընդգծեց Ղարաբաղի դերը ՀՀ արտաքին եւ ներքին հարցերում, սակայն այստեղ էլ ամեն ինչ մնում է նույնը: Մինսկի խմբի ֆորմատը պահպանվում է, իսկ միջնորդներն ինչ-որ կերպ ցանկանում են առաջ մղել բանակցությունները»,- մեզ հետ զրույցում նշեց Կովկասի ինստիտուտի փոխտնօրեն, քաղաքագետ Սերգեյ Մինասյանը:
Եզրափակելով՝ նկատենք, որ 2016 թ. ավելի ակնառու դարձան Հայաստանի տնտեսության եւ անվտանգության խոցելի կետերը: Այս 2 հարցում երկիրը հիմնականում նստած է աուտսորսինգի՝ դրսից սնուցման վրա: Զենքով սնուցում է ՌԴ-ն, իսկ վարկերով ու դրամաշնորհներով՝ Արեւմուտքը: Իսկ դա, մեղմ ասած, լավագույն տարբերակը չէ մարտահրավերներով լի տարածաշրջանում ապրելու համար:
Ովքեր ուզում են շարունակաբար ունենալ հաջողակ պետություն, պետք է ապահովեն այդ պետության մրցունակությունը․ Նիկոլ Փաշինյան
Քենիայում ռազմական ուղղաթիռ է կործանվել․ զոհերի թվում է երկրի պաշտպանության ուժերի հրամանատարը
3-ի փոխարեն 8 մասնաշենք․ Փոքր Վեդիի միջնակարգ դպրոցը շահագործման կհանձնվի մինչև տարեվերջ (տեսանյութ)
Մենք հիմա նստած ենք ռումբի վրա, դա պայթեցնելու վահանակը ռուսների մոտ է, Հայաստանը քայլ պիտի անի. Մեհրաբյան
Արտակարգ դեպք Երևանում․ «Էվոկաբանկ»-ի հաճախորդը իր տղայի և ընկերոջ հետ ծեծել են մասնաճյուղի կառավարչին ու աշխատակցին
ԳՐԵԿՈ-ն բարձր է գնահատել ՆԳՆ ոստիկանության բարեփոխումները․ զեկույց
Հրդեհ է բռնկվել Արթիկի անտառտնտեսության տարածքում․ ծառեր են ջերմահարվել
Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքով ավերածություններ կան
Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ․ այն վարել է Նիկոլ Փաշինյանը
«Նուբարաշեն» ՔԿՀ-ի անցագրային կետում փաթեթ գցած քաղաքացին ձերբակալվել է
Բախվել են «Մերսեդես»-ն ու «Կամազ»-ը. մարդատարի 20-ամյա վարորդն ու նրա հասակակից 2 ուղևորները հիվանդանոցում են
ՀՀ ֆինանսների նախարարության պատվիրակությունը Վաշինգտոնում է․ ինչ հանդիպումներ են տեղի ունեցել
Կայծակի հարվածից Աբու Դաբիից Երևան թռչող ինքնաթիռի դիմապակին վնասվել է (տեսանյութ)
Ֆինլանդիան ժամանակավորապես կկրճատի փախստականների նպաստները
Բերդկունք ամրոցը կվերածվի արգելոց-թանգարանի
Կարևորվել է Ֆրանսիայի հետ տնտեսական փոխգործակցության խորացումը․ փոխվարչապետն ընդունել է Բրիս Ռոքֆոյին
Որտեղ է հայտնաբերվել քրեական պատմություններով հայտնի նորատուսցի Արայի տղայի «յաշիկը»
«Օբյեկտիվ չեք». Պետրոս Ղազարյանը դիմել է Մայր Աթոռի տեղեկատվական համակարգի տնօրեն Եսայի քահանա Արթենյանին
«Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան»-ն ակնկալում է, որ ԱՄՆ դեսպանը կնպաստի ԼՂ հայերի վերադարձի ժամկետների և միջոցների մատնանշմանը
Թուրքիայում 5․6 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել
ԵԽԽՎ վերադառնալու համար Բաքուն պետք է որոշ պահանջներ կատարի․ Ադրբեջանի հարցով զեկուցող
ԱԽ քարտուղարը Բրիս Ռոքֆոյին է ներկայացրել հայ-ադրբեջանական բանակցային գործընթացի վերջին զարգացումները
Ֆրանսիան որոշել է մենակ չթողնել Հայաստանին Ադրբեջանի շարունակվող ագրեսիայի դեմ․ Աստրիդ Փանոսյան-Բուվե
ԲՏԱ փոխնախարարն ու ծրագրերի վարչության պետն այցելել են «Ինժեներական քաղաք», ծանոթացել շինաշխատանքներին
Վարչապետն ընդունել է Մարտին Շտիկելին․ ՀՀ կառավարության և «Fichtner»-ի միջև փոխգործակցությանն առնչվող հարցեր են քննարկվել
Արարատի մարզում բենզալցակայանի գործունեություն է դադարեցվել, այն ապամոնտաժվել է
Մինչև 1% cashback Wildberries-ում IDBank-ի քարտով վճարելիս
Նիկոլ Փաշինյանն ու Բրիս Ռոքֆոն Հայաստան-ԵՄ համագործակցությանը վերաբերող հարցեր են քննարկել
Բրյուսելյան հանդիպմանը գաղտնի օրակարգ չի եղել, Ադրբեջանական լրատվամիջոցներում հրապարակված թուղթը կեղծ է․ ԱԳՆ խոսնակ
Երևանում հաստաբուն ծառը կոտրվել և ընկել է ավտոմեքենաների վրա
ԵՄ-ն մեկնաբանել է Լեռնային Ղարաբաղից ռուս խաղաղապահ զորքի դուրսբերման գործընթացը
Amio Visa Signature Business քարտ. երբ հնարավորությունները սահմաններ չունեն
Հայտնի է՝ Գեղարքունիքում ովքեր են բռնաբարել 13-այա աղջկան. նրանք 74 և 66 տարեկան տղամարդիկ են
Բացահայտվել է ավելի քան 13 կգ թմրամիջոցի մաքսանենգության դեպք․ հետախուզվողը հայտնաբերվել է, խմբի 2 անդամ կալանավորված է
Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելությունը ոչ մի օգուտ չի բերում Հարավային Կովկասին. Զախարովա
Դավիթ Տոնոյանի խափանման միջոցը փոխելու միջնորդությունը մերժվել է
Հայաստանին պետք է ռազմական օգնություն ցուցաբերել․ Ֆրենկ Փալոնը կոչով դիմել է ԱՄՆ-ին
13-ամյա երեխայի նկատմամբ սեքսուալ բնույթի գործողություններ են կատարվել․ 2 տղամարդ է կալանավորվել
«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը կարող է ներդաշնակորեն համադրվել բոլոր ենթակառուցվածքային ծրագրերին. Հայկ Կոնջորյան
Դոլարը կրկին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 18-ին
